Presudom Osnovnog suda u Lazarevcu P1 488/20 od 26.04.2021. godine stavom prvim izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade isplati tužiocu AA novčane iznose navedene u tom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade štete zbog neisplaćene zarade isplati tužiocu BB novčane iznose navedene u tom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade isplati tužilji VV novčane iznose navedene u tom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade isplati tužiocu GG novčane iznose navedene u tom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate, kao i da na sve navedene iznose nadležnom Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje uplati za tužioce pripadajuće doprinose po osnovu obaveznog penzijsko i invalidsko osiguranje. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi da na ime troškova parničnog postupka isplati tužiocima iznos od 474.950,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2469/21 od 25.11.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Lazarevcu P1 488/20 od 26.04.2021. godine u delu prvog, drugog, trećeg i četvrtog stava izreke koji se odnosi na potraživanje naknade štete zbog manje isplaćene zarade za period od aprila 2012. godine do decembra 2012. godine i od januara 2014. godine do januara 2015. godine, kao i za potraživanje tužilaca za doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za isti period. Stavom drugim izreke, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Lazarevcu P1 488/20 od 26.04.2021. godine u delu prvog, drugog, trećeg i četvrtog stava izreke kojim je odlučeno o naknadi štete zbog manje isplaćene zarade za decembar 2013. godine i obavezan tuženi da isplati tužiocima novčane iznose navedene u tom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate, kao i da za tužioce na te iznose nadležnom Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje uplati doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u petom stavu izreke presude Osnovnog suda u Lazarevcu i obavezana tužena da naknadi tužiocima troškove postupka u iznosu od 257.730,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema presude, dok je za iznos preko dosuđenog do traženog zahtev odbijen. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, stava prvog, trećeg i četvrtog izreke, tuženi je zbog pogrešne primene materijalnog prava blagovremeno izjavio reviziju predviđenu članom 404. ZPP (posebna revizija).

Po oceni Vrhovnog suda, posebna revizija tuženog u ovom sporu je dozvoljena radi ujednačavanja sudske prakse, zbog čega je na osnovu člana 404. ZPP odlučeno kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u skladu sa članom 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da je revizija tuženog osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su bili u radnom odnosu u privrednom društvu „Kolubara metal“ DOO Vreoci, koje je 31.12.2013. godine statusnom promenom pripojeno svom osnivaču, privrednom društvu RB „Kolubara“ DOO Lazarevac, koje od 01.07.2015. godine posluje u okviru tuženog. Tuženi je kao poslodavac sledbenik na zaposlene iz ogranka „Kolubara metal“ još godinu dana, od 01.01.2014. do 01.02.2015. godine, primenjivao opšte ake poslodavca prethodnika (kolektivni ugovor od 27.07.2012. godine). Nakon statusne promene, tuženi poslodavac sledbenik nije utvrđivao jedinstvenu cenu radnog časa za sve zaposlene, već posebnu cenu za ogranak „Kolubara metal“ sve dok nije donet Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u označenom ogranku kojim su radna mesta i u tom ogranku vrednovana istim koeficijentom za obračun zarada kao i u drugim organcima koji posluju u sastavu tuženog, da bi u februaru 2015. godine, stupanjem na snagu Posebnog kolektivnog ugovora za JP „Elektroprivreda Srbije“ bila jedinstveno utvrđena cena rada za sve zaposlene kod tuženog. U periodu od 01.01.2014. godine do 01.02.2015. godine vrednost radnog časa za zaposlene u ogranku „Kolubara metal“ utvrđivana je za svaki mesec, na osnovu sporazuma zaključenih između direktora tuženog poslodavca sledbenika i sindikalne organizacije „Kolubara“, čiji je član sindikalna organizacija „Kolubara metal“, odnosno između direktora tuženog i sindikalne organizacije „Kolubara metal“.

Tužioci podnetim tužbama potražuju naknadu štete, u visini razlike između zarade koju su u utuženom periodu u 2012. godini ostvarivali kao zaposleni u privrednom društvu „Kolubara metal“, a od 01.01.2014. godine do 01.02.2015. godine kao zaposleni u ogranku „Kolubara metal“ i zarada zaposlenih u drugim organcima RB „Kolubara“.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja i odredbi članova 32. i 33. Kolektivnog ugovora za privredno društvo „Kolubara metal“ od 27.02.2012. godine, prvostepeni sud je zaključio da tužioci imaju pravo na naknadu štete zbog manje isplaćene zarade za utužene periode. Po stanovištu tog suda, vrednost radnog časa morala je svim zaposlenima biti utvrđena u visini vrednosti radnog časa za najjednostavniji rad koji se primenjivao kod osnivača RB „Kolubara“ u 2012. godini, kao godini u kojoj je zaključen kolektivni ugovor koji sadrži iskaz: „za tekuću godinu“, a u periodu od 01.01.2014. do 01.02.2015. godine vrednost radnog časa tužilaca u nižem iznosu u odnosu na druge zaposlene imala je za posledicu različitu osnovnu zaradu za isti rad ili rad iste vrednosti. Zbog toga je, sa pozivom na odredbe članova 104, 105, 106. i 107. Zakona o radu, usvojio tužbene zahteve.

Po nalaženju drugostepenog suda, nižestepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo kada je zaključio da RB „Kolubara“, kao poslodavac sledbenik, nakon statusne promene u skladu sa članom 33. Kolektivnog ugovora za privredno društvo „Kolubara metal“ nije imao ovlašćenje da sporazumno ugovara manju cenu rada, a okolnost da je prethodni poslodavac pre statusne promene to činio nije izvinjavajuća, zbog koje je poslodavac sledbenik mogao da postupa na isti način. Po stanovištu tog suda, poslodavac sledbenik je u roku iz člana 150. Zakona o radu imao mogućnost da izmeni opšte akte i kolektivni ugovor i da izjednači koeficijente za radna mesta, i tako ispuni zakonsku obavezu da zaposlenima isplaćuje jednaku zaradu za isti rad, kao što je to učinio nakon utuženog perioda. Zbog toga je zaključio da su zaposleni iz pripojenog privrednog društva stavljeni u neravnopravan položaj sa drugim zaposlenima i tako, suprotno članovima 18, 19. i 20. Zakona o radu, izvršena njihova diskriminacija po osnovu prava na isplatu pune vrednosti radnog časa određenog za druge zaposlene.

Izloženo prvno stanovište nižestepenih sudova, po oceni Vrhovnog suda, nije pravilno.

Prema odredbi člana 150. Zakona o radu, poslodavac sledbenik je dužan da primenjuje opšti akt poslodavca prethodnika najmanje godinu dana od dana promene poslodavca, osim ako pre isteka tog roka istekne vreme na koji je zaključen kolektivni ugovor kod poslodavca prethodnika ili kod poslodavca sledbenika bude zaključen novi kolektivni ugovor. Odredbom člana 33. stav 1. Kolektivnog ugovora privrednog društva „Kolubara metal“ iz 2012. godine, predviđeno je da se vrednost radnog časa za tekuću godinu utvrđuje za svaki mesec, u visini vrednosti radnog časa za najjednostavniji rad koji se primenjuje kod osnivača, privrednog društva RB „Kolubara“ doo, a eventualnu veću vrednost ugovorne strane mogu sporazumno naknadno utvrditi. Prema stavu 3. tog člana, ako se u toku kalendarske godine bitno promene okolnosti na osnovu kojih je utvrđena vrednost radnog časa za najjednostavniji rad, ugovorne strane će ga sporazumno promeniti.

U konkretnom slučaju, tužiocima je u utuženom periodu 2012. godine zarada isplaćivana na osnovu vrednosti radnog časa koja je menjana u skladu sa promenjenim okolnostima, u smislu člana 33. stav 3. Kolektivnog ugovora privrednog društva „Kolubara metal“, na osnovu sporazuma zaključenih između predstavnika sindikata i poslodavca. Veštačenjem je utvrđeno da je vrednost radnog časa, koja je bila osnovica za obračun zarada tužiocima, bila manja od vrednosti radnog časa zaposlenih kod osnivača, privrednog društva RB „Kolubara“ DOO. Nakon izvršene statusne promene pripajanja privrednog društva „Kolubara metal“ svom osnivaču, poslodavac sledbenik je, shodno odredbi člana 11. ugovora o pripajanju, na zaposlene pripojenog preduzeća nastavio da primenjuje njegove opšte akte još godinu dana, u periodu od 01.01.2014. godine do 05.02.2015. godine, u skladu sa članom 150. Zakona o radu gde vrednost radnog časa zaposlenih u ogranku „Kolubara metal“ utvrđuje u skladu sa odredbom člana 33. stav 3. Kolektivnog ugovora privrednog društva „Kolubara metal“. Vrednost radnog časa za najjednostavniji rad je utvrđivana za svaki pojedinačni mesec, na osnovu saglasnih izjava predstavnika zaposlenih u sindikatu i direktora tuženog poslodavca sledbenika, a tako zaključene sporazume niko nije osporavao u odgovarajućem postupku, pa oni zato proizvode pravno dejstvo.

Po nalaženju Vrhovnog suda, primenom odredbe člana 33. stav 3. Kolektivnog ugovora privrednog društva „Kolubara metal“ iz 2012. godine mogla je biti utvrđivana vrednost radnog časa zaposlenih sporazumno zbog promenjenih okolnosti, kako u utuženim periodima 2012. godine dok je privredno društvo „Kolubara metal“ poslovalo kao samostalno privredno društvo, tako i nakon njegovog pripajanja tuženom u periodu od 01.01.2014. godine do 05.02.2015. godine. Iz činjeničnog stanja proizilazi da je privredno društvo „Kolubara metal“ poslovalo sa velikim gubicima i da je u skladu sa tim okolnostima umanjivana vrednost radnog časa zaposlenih, na osnovu sporazuma za pojedinačne mesece zaključenih između predstavnika sindikata i poslodavca. Pored navedenog, u skladu sa članom 150. Zakona o radu tuženi je kao poslodavac sledbenik bio dužan da najmanje godinu dana nakon pripajanja primenjuje kolektivni ugovor poslodavca prethodnika, što znači i odredbu člana 33. stav 3. tog opšteg akta, osim ako pre isteka tog roka kod poslodavca sledbenika nije zaključen novi kolektivni ugovor. Obavezna primena opšteg akta poslodavca prethodnika od strane poslodavca sledbenika u periodu od najmanje godinu dana može dovesti do toga da zaposleni kod poslodavca prethodnika u tom periodu ostvaruju manju ili veću zaradu od zaposlenih kod poslodavca sledbenika. U ovom slučaju do toga nije došlo, zato što su zaposleni u ogranku „Kolubara metal“ na osnovu svog opšteg akta imali veći koeficijent za obračun zarada od zaposlenih u RB „Kolubara“ DOO, pa su kod sporazumno utvrđenu manju vrednost radnog časa njihove zarade u 2014. godini faktički bile izjednačene sa zaradama zaposlenih u ostalim organizacionim jedinicama tuženog. Koeficijenti i vrednost radnog časa svih zaposlenih kod tuženog, koji obavljaju iste poslove, normativno su izjednačeni u januaru 2015. godine, izmenama Odluka o koeficijentima, odnosno u februaru iste godine stupanjem na snagu Posebnog kolektivnog ugovora JP „Elektroprivreda Srbije“.

Neprihvatljivo je stanovište iz pobijane presude da su za posleni iz pripojenog društva stavljeni u neravnopravan položaj u odnosu na druge zaposlene kod tuženog i da je time, suprotno pravilima iz članova 18. 19. i 20. Zakona o radu, izvršena njihova diskriminacija po osnovu prava na isplatu zarade. Za postojanje diskriminacije, u smislu navedenih odredaba Zakona o radu neophodno je da se zaposleni stavi u nepovoljniji položaj u odnosu na druga zaposlena lica u istoj ili sličnoj situaciji, s obzirom na neko lično svojstvo. Tužioci i drugi zaposleni u pripojenom privrednom društvu nisu bili stavljeni u nepovoljniji položaj u pogledu prava na zaradu u toku 2014. godine, niti se zaposlenje u ogranku „Kolubara metal“ može smatrati ličnim svojstvom.

Imajući izloženo u vidu, nižestepeni sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo kada su tužiocima utvrdili pravo nanaknadu štete zbog manje isplaćene zarade za utuženi period u 2012. godini, i od januara 2014. godine do januara 2015. godine, zbog čega je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Odluka o troškovima postupka, sadržana u trećem stavu izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. ZPP. Tužioci su formalni suparničari (parnice po njihovim tužbama su spojene radi istovremenog raspravljanja i zajedničkog odlučivanja) i zato su dužni da na jednake delove, u iznosu od po 4.500,00 dinara, nadoknade tuženom troškove za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, određenog primenom Advokatske tarife. Pored tog iznosa, svaki od tužilaca je, saglasno članu 22. stav 2. Zakona o sudskim taksama i Tarifnim brojevima 1, stav 3, 4. i 5. i 2. stav 10. i 11. Taksene tarife, dužan platiti tužiocu sudske takse za: odgovore na tužbe - tužilac AA u iznosu od 2.320,00 dinara, tužilac BB u iznosu od 2.280,00 dinara, tužilja VV u iznosu od 2.120,00 dinara i tužilac GG u iznosu od 2.120,00 dinara; žalbu i drugostepenu presudu - tužilac AA u iznosu od po 13.063,00 dinara, tužilac BB u iznosu od po 13.870,00 dinara, tužillja VV u iznosu od po 13.793,00 dinara i tužilac GG u iznosu od po 13.205,00 dinara; reviziju - tužilac AA u iznosu od 26.126,00 dinara, tužilac BB u iznosu od 27.470,00 dinara, tužilja VV u iznosu od 27.586,00 dinara i tužilac GG u iznosu od 26.410,00 dinara; odluku po reviziji - tužilac AA u iznosu od 39.189,00 dinara, tužilac BB u iznosu od 41.670,00 dinara, tužilja VV u iznosu od 41.379,00 dinara i tužilac GG u iznosu od 39.615,00 dinara.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković