Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 8/2022 od 05.05.2022. godine, ispravljenom rešenjem istog suda od 27.09.2022. godine, odbijena je žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj (posebna revizija), primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Posebna revizija je, u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14, 87/18, 18/20, 10/23; u daljem tekstu: ZPP), izuzetno pravno sredstvo koje se zbog pogrešne primene materijalnog prava može izjaviti protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom. O dozvoljenosti posebne revizije odlučuje Vrhovni sud, ceneći potrebu odlučivanja o tom pravnom sredstvu zbog razmatranja pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, ujednačavanja sudske prakse ili novog tumačenja prava.

Vrhovni sud je ocenio da je revizija tuženog izuzetno dozvoljena, s obzirom na to da je u sličnoj činjeničnoj i pravnoj situaciji doneto više presuda kojima je odbijen istovrsni tužbeni zahtev, zbog čega je odlučio kao u prvom stavu izreke, na osnovu člana 404. stav 2. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku Vrhovni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 2. tačke 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog po osnovu ugovora broj .. od 07.05.2015. godine o uređenju međusobnih odnosa iz radnog odnosa sa zaposlenim, kojim je predviđeno šta čini zaradu, kao i da je visina koeficijenta tužioca za obavljeni posao 1,80, koji se množi sa cenom rada za najjednostavniji posao za mesec u kome se vrši obračun zarade i da se isti primenjuje počev od 01.05.2015. godine. Navedenim ugovorom članom 7. tačka 5. i 6. ugovoreno je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora - u visini određenoj Pravilnikom o zaradi, naknadi zarade i drugim primanjima u preduzeću. Tuženi je doneo Pravilnik o izmenama i dopunama pravilnika o radu br. 1814 od 05.04.2019. godine, a osnivač je na isti dao saglasnost broj 2135 od 24.04.2019. godine. Visina ukupnog potraživanja tužioca utvrđena je veštačenjem.

Prema iznetoj argumentaciji nižestepenih sudova, u spornom periodu bio je na snazi PKU za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Srbije kojim je u članu 65. utvrđeno da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu, a da se visina naknade troškova za ishranu u toku rada sa pripadajućim porezima i doprinosima utvrđuje dnevno najmanje u iznosu od 250,00 dinara, dok je članom 66. stav 1. navedenog PKU predviđeno da zaposleni ima pravo na regres za korišćenje godišnjeg odmora sa pripadajućim porezima i doprinosima, najmanje u visini 1/12 mesečno od 75% prosečno isplaćene zarade po zaposlenom. Integralni deo zarade su topli obrok i regres u smislu člana 105. stav 3. u vezi sa članom 118. stav 1. tačka 5. i 6. Zakona o radu. Tuženi ima svojstvo javnog preduzeća čiji je osnovač jedinica lokalne samouprave, pa je morao da poštuje odredbe Zakona o utvrđivanju maksimalne zarade u javnom sektoru, Zakona o umanjenju neto prihoda lica u javnom sektoru i Zakona o privremenom uređenju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava. Pravilnikom o zaradi, naknadi zarada i drugih primanja tuženog od 06.04.2015. godine propisano je da zaposleni imaju pravo na isplatu naknada na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora sa pripadajućim porezima i doprinosima, najmanje u visini 1/12 mesečno 75% prosečno isplaćene zarade po zaposlenom u Republici Srbiji, prema poslednjem objavljenom podatku Republičkog organa nadležnog za statistiku za prethodnu godinu, odnosno regres je regulisan na isti način na koji je regulisan i PKU za javno preduzeće u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije od 05.03.2015. godine, s tim da tužiocu isplata regresa nije vršena u periodu iz tužbenog zahteva zbog lošeg poslovanja tuženog i uvođenja privremenih mera od strane osnivača. Tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima. Stoga su kao osnovane usvojili postavljeni tužbeni zahtev.

Ovakvo pravno stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Prema članu 3. st. 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Sl. glasnik RS“, br. 116/2014), platom se smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava, utvrđene u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica i zaposlenog kod korisnika javnih sredstava, utvrđene u skladu sa zakonom koji uređuje plate u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. Članom 4. tog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta (osim pojedinačnog akta kojim se plata povećava po osnovu napredovanja) kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugog stalnog primanja kod subjekta iz člana 2. ovog zakona, donetog za vreme primene ovog zakona. Poseban kolektivni ugovor za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije stupio je na snagu 26.03.2015. godine, u vreme kada je bio na snazi Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, br. 116/2014) pa su odredbe Posebnog kolektivnog ugovora kojima se zarada zaposlenih povećava po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora ništave (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca u ovom delu odbijen, kao neosnovan.

S obzirom na izloženo, Vrhovni sud je odlučio kao u drugom stavu izreke, primenom članova 416. stava 1. ZPP, dok je o troškovima postupka odlučio primenom člana 165. stava 2. ZPP kao u trećem stavu izreke.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković