Odlučujući o izjavljenoj reviziji primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku- ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 sa izmenama i dopunama), Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predmetna katastarska parcela broj .. površine 864 m2 nastala je 2001. godine cepanjem katastarske parcele broj .. upisane u zkul. .. B4, na kojoj je kao titular prava korišćenja tužilac prvi put bio upisan 2000. godine. Planom generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u zapadnom delu Grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 34/17) i Planom detaljne regulacije Telepa u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 40/17), predmetna katastarska parcela u celosti je namenjena za regulaciju Futoškog puta, saobraćajnice u Mesnoj zajednici „Bratstvo Telep“ u Novom Sadu i koristi je neograničeni broj lica.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prihvatajući procenu veštaka geodetske struke o tržišnoj vrednosti nepokretnosti od 52.791,80 dinara/m2 umesto izveštaja Poreske uprave u visini od 48.568,24 dinara/m2, nižestepeni sudovi su utvrdili da je shodno članu 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda i odredbi člana 58. Ustava Republike Srbije, tužiocu povređeno pravo na imovinu, jer je kod izostanka postupka eksproprijacije na izloženi način on lišen svog prava na imovinu definisanog članom 3. Zakon o osnovama svojinsko pravnih odnosa, te su tuženog obavezali na isplatu novčane naknade za faktičku eksproprijaciju predmetne katastarske parcele u visini od 45.612.115,20 dinara i na istoj su utvrdili pravo javne svojine tuženog.

Po oceni Vrhovnog suda, revizijom tuženog osnovano se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, koja je za posledicu imala i pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje.

Članom 58. Ustava Republike Srbije zajemčeno je mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.) i propisano je da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.), dok je stavom 3. propisano da se korišćenje imovine može ograničniti na zakonom propisani način.

Odredbom člana 1. Protokola 1. uz Konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava (stav 1.) uz pravo države da dopušeno primenjuje zakone koje smatra potrebnim kako bi regulisala korišćenje imovine na način koji mora biti u skladu sa opštim interesom (stav 2.).

U konretnom slučaju, iz utvrđenog činjeničnog stanja sledi da je predmetno zemljište površine 864m2, kao posebna katastarska parcela formirano 2021. godine, da je, kao titular prava korišćenja, tužilac u Katastar nepokretnosti prvi put upisan 2009. godine na katastarskoj parceli .. čijim je cepanjem nastala predmetna katastarska parcela .. KO Novi sad II, te da je to zemljište pretvoreno u javnu saobraćajnicu Futoški put.

Ovako utvrđeno činjenično stanje ne podudara se sa Informacijom o lokaciji- suprastruktura broj 144054/21 od 08.07.2021. godine, datoj od strane JP Urbanizam – Zavod za urbanizam Novi Sad iz Novog Sada, iz koje sledi da je navedena, već izdvojena katastarska parcela .. K.O. Novi Sad II, u potpunosti namenjena regulisanju Futoškog puta, koja ulica je kao takva privedena nameni saobraćajnice, kao javni površine opremljene komunalnom infrastrukturom, ali se ne može prihvati kao neusmnjivo utvrđena činjenica da je i sama katastarska parcela ../ III KO Novi sad II privedena namena kao delo kolovoza postojeće saobraćajnice ili kao njena pešačka staza – trotoar ili se samo, kao deo uz ulicu, građevinski neuređen, kao faktičko proširenje uz kolovoz koristi od strane neograničenog broja lica.

Navedenu činjenicu je potrebno nesumnjivo utvrditi iz tog razloga što formalno postojanje planskih dokumenata i faktičko korišćenje nekog zemljišta od strane neograničenog broja lica nije dovoljan uslov da bi tuženi, kao teritorijalna jedinica sa legitimnim pravom uređivanja i planiranja razvoja i strukture javnog prostora, bio obavezan na isplatu naknade za eksproprisano zemljište, koji postupak eksproprijacije nije sproveden od strane upravnog organa.

Ukoliko navedena površina od 864m2 prema građevinskim standardima nije opremljena komunalnom infrastrukturom i nije deo Panonske ulice (njenog kolovoza ili trotoara), čijoj je regulaciji namenjena prema sadržini pomenute Informacije, prvostepeni sud će oceniti da li je tužilac, kao isključivi katastarski korisnik predmetne katastarske parcele, i na koji način, ograničen u vršenju svog prava svojine, koje shodno članu 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa podrazumeva njegovo pravo da stvar drži, da je koristi i da njome raspolaže u okviru zakona. U zavisnosti od toga, oceniće ima li mesta pružanju delotvorne pravne zaštite u vidu novčanog obeštećenja i u kom obimu, kojom prilikom će razmotriti da li je tužilac pravo na k.p. br. .., na kojoj je tek 2000. godine postao katastarski titular prava korišćenja, to pravo uopšte mogao steći ukoliko je predmetno zemljište donošenjem planskih dokumenata 2017. godine istima bilo obuhvaćeno, čime bi, i prema izlaganju tužilačke strane, ono steklo svojstvo nepokretnosti u javnoj svojini, a u kom slučaju bi bilo isključeno iz pravnog prometa.

Takođe, odlučujući o preostalom delu tužbenog zahteva nižestepeni sudovi su utvrđujući pravo javne svojine tuženog na kp. br. .. K.O. Novi Sad II izvršili eksproprijaciju tužiočeve nepokretnosti, čime su protivno članu 20. Zakona o eksproprijaciji preuzeli prerogative Vlade Republike Srbije, kao izvršnog organa vlasti, u čijoj je nadležnosti utvrđivanje javnog interesa za eksproprijaciju, kao i nadležnost organa uprave da o eksproprijaciji odlučuje u zakonom propisanom postupku.

U skladu sa datom pravnom argumentacijom prvostepeni sud će prilikom ponovnog odlučivanja razmotriti sve na šta je ukazano revizijskom presudom, te će pravilnom primenom materijalnog prava na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje doneti zakonitu odluku.

Primenom člana 416. stav 2. ZPP, odučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković