Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1076/22 od 26.05.2022. godine, odbijene su žalbe tuženih i potvrđena prvostepena presuda u pobijanom usvajajućem delu i u delu kojim je odlučeno o troškovima parničnog postupka. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog GG za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Blagovremeno izjavljenim revizijama tuženi su pobijali navedenu presudu zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je dao odgovore na revizije, uz zahtev za naknadu troškova.

Ispitujući pravilnost drugostepene presude, na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ...10/23 – drugi zakon), Vrhovni sud je našao da revizije nisu osnovane.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. ZPP, na koje revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, Odlukom SO Pećinci o vraćanju utrina i pašnjaka u selu Šimanovci (sada MZ Šimanovci) na korišćenje od 15.12.1995. godine obuhvaćena je, između ostalog, i kat. parcela ..., pašnjak u selu, površine 12.77,82 ha, u društvenoj svojini. Nakon toga, izvršen je upis u List nepokretnosti ... KO ... predmetne parcele na selo ... kao vlasnika. Odlukom Opštine Pećinci („Službeni list opštine Pećinci“ od 14.06.2000. godine), na teritoriji ove opštine obrazovane su mesne zajednice, među kojima, i MZ Šimanovci. MZ Šimanovci, ovde tužilac, prodala je predmetnu parcelu Fondaciji, ovde tuženoj, po izlicitiranoj ceni od 7.125.792,00 dinara (ugovor o kupovini i prodaji nepokretnosti od 14.04.2005. godine , overen 15.04.2005. godine pod Ov .../... pred Osnovnim sudom u Rumi – Odeljenje u Pećincima). Rešenjem RGZ SKN Pećinci br. 952-02-495/2005c od 30.08.2005. godine, izvršen je upis prava svojine na predmetnoj parceli (koja je kasnije cepana na .../...,...,...,...,... i ...) u korist tužene Fondacije.

Direkcija za imovinu RS obavestila je 12.07.2005. godine MZ Šimanovci (s pozivanjem na dostavljeni akt Ministarstva poljoprivrede, šumarstava i vodoprivrede od 28.12.2004. godine) da se predmetna kat. parcela vodi kao zemljište u građevinskom području i kao takvo podleže propisima koji se odnose na građevinsko zemljište, čiji režim raspolaganja je propisan posebnim zakonom, te se ima primeniti Zakon o planiranju i izgradnji koji propisuje nadležnost lokalne samouprave, konkretno Opštine Pećinci. Nakon prijema navedenog obaveštenja, Odlukom SO Pećinci br. 011-34/05 od 10.08.2005. godine izmenjena je Odluka o vraćanju utrina i pašnjaka selu Šimanovci na korišćenje u odnosu na parcelu ... KO Šimanovci, površine 12.77.72 ha, tako što po nameni prestaje da bude pašnjak i postaje zemljište u građevinskom području čija namena je gradnja, na toj parceli prestaje pravo svojine sela Šimanovci i ista se dodeljuje ovde tuženoj Fondaciji, uz određivanje roka od 3 godine za privođenje zemljišta planiranoj nameni, uz zabranu otuđenje zemljišta i objekata izgređenih na toj parceli (koja je stavljena van snage odlukom SO Pećinci od od 31.05.2016. godine). Opština Pećinci obratila se Vladi RS dana 02.03.2006. godine radi davanja saglasnosti na predmetni ugovor o kupoprodaji (zaključen između MZ Šimanovci kao prodavca i Fondacije kao kupca). Nakon izjašnjenja nadležnih državnih organa (Republički sekretarijat za zakonodavstvo, Ministarstvo za kapitalne investicije, Republičko javno pravobranilaštvo i Ministarstvo finansija da nemaju primedbi na predlog zaključka o otuđenju iz državne svojine predmetne kat. parcele, korisnika Opštine Pećinci. Zaključkom od 28.12.2006. godine Vlada RS saglasila se sa otuđenjem iz državne svojine nepokretnosti korisnika Opštine Pećinci upisanih u List nepokretnosti ... KO ... za ukupnu kupoprodajnu cenu u iznosu od 7.195.792,00 dinara, u korist ovde tužene Fondacije, kao i sa upisom prava svojine Fondacije na predmetnoj nepokretnosti.

Dana 07.06.2009. godine zaključen je Sporazum o međusobnom poravnanju i priznanju duga između tužene Fondacije i tuženog GG. Prema ovom sporazumu, ĐĐ (osnvač Fondacije) i tuženi GG saglasili su se da su u avgustu 1990. godine osnovali zajedničku mešovitu kompaniju „EE“ sa osnivačkim kapitalom od 5.000.000 USA dolara (strani parnter „ŽŽ“ ...“ ĐĐ sa 4.000.000 USA dolara, a domaći parner GG sa 1.000.000 USA dolara), da je po domaćeg partnera nastala velika šteta zbog neispunjenja ugovornih obaveza stranog partnera u vezi zajedničkog finansiranja predsedničke kampanje ZZ u iznosu od 500.000 dolara, za koji iznos je ĐĐ lično garantovao i preuzeo obavezu da sam isplati navedenu sumu, što do dana zaključenja sporazuma nije uradio. Sporazumeli su se da je iznos od 500.000 evra dovoljan da domaći parnter nadoknadi deo svog gubitka i da međusobne odnose regulišu tako da će tužena Fondacija isplatiti tuženom GG 500.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po računu koji će ispostaviti, prodajom zemljišta - kat. parcela .../...,...,...,...,... ,..., ukupne površine 12 ha 77 a 82 m2, List nepokretnosti ... KO ... čiji je vlasnik Fondacija ... „BB“, osnivača ĐĐ, čime će tuženi GG moći će da namiri svoje potraživanje od 500.000 evra, jer vrednost tog zemljišta prevazilazi navedeni iznos duga. Ugovorači su se saglasili da sporazum nije vremenski ograničen i da važi do ispunjenja i naplate pomenutog iznosa od strane tuženog GG.

Zbog neizmirenja duga po ovom sporazumu, tuženi GG podneo je 10.06.2015. godine Osnovnom sudu u Rumi predlog za izvršenje protiv ovde tužene Fondacije kao izvršnog dužnika na osnovu blanko menice ... ... kao verodostojne isprave, navodeći da je po Sporazumu o međusobnom poravnanju i priznanju duga od 06.07.2009. godine primio predmetnu menicu radi obezbeđenja svog potraživanja od izvršnog dužnika, sa odgovarajućim meničnim ovlašćenjem, predloživši da sud obaveže izvršnog dužnika da mu isplati 60.479.159,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 01.01.2005. godine do konačne isplate i troškove izvršnog postupka, a ukoliko izvršni dužnik ne ispuni obavezu da se odredi izvršenje radi naplate navedenog novčanog potraživanja prodajom nepokretnosti koje su upisane u Listu nepokretnosti ... KO ... . Rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Rumi Iiv 31/15 od 17.06.2015. godine, usvojen je predlog za izvršenje izvršnog poverioca GG i određeno traženo izvršenje. Nakon toga, zaključkom izvršitelja Svetlana Devrnja II 163/15 od 18.07.2015. godine određeno je da se parcele .../..., ..., ..., ..., ... i ..., KO ..., ukupne površine 12 ha 77 a 82 m2, upisane u List nepokretnosti ... KO ... predaju ovde tuženom GG kao izvršnom poveriocu, uz nalog RGZ SKN Pećinci da izvrši prenos svojine na navedenim parcelama sa izvršnog dužnika na izvršnog poverioca. Na osnovu navedenog zaključka, rešenjem RGZ SKN Pećinci br. 952/02 – 4417/2015c od 23.07.2015. godine dozvoljen je upis prava svojine na navedenim kat. parcelama u korist ovde tuženog GG. Dopunskim grafološkim veštačenjem (obavljenim u ovom postupku) utvrđeno je da potpis na menici ... ... nije potpisao svojom rukom ĐĐ i da sporni otpis na meničnom pisanom ovlašćenju od 06.07.2009. godine nije autentični potpis ĐĐ (za razliku od osnovnog veštačenja kojim se nije moglo pouzdano utvrditi, ali ne i isključiti da je na sporazmu o međusobnom poravnanju i priznanju duga autentični potpis ĐĐ).

Dana 24.05.2016. godine, u postupku pred Višim sudom u Sremskoj Mitrovici P 15/16 zaključeno je predmetno sudsko poravnanje između parničnih stranaka u toj parnici i to GG kao tužioca i Fondacije ... „BB“ kao tužene. Ovim poravnanjem, GG priznao je da na ime štete koja je učinjena Fondaciji pribavljanjem u njegovo vlasništvo parcela iz Lista nepokretnosti ... KO ... (u postupku izvršenja pred Osnovnim sudom u Rumi u predmetu Iiv 31/15 i u postupku kod izvršitelja Svetlane Devrnja u predmetu II 165/15) obezbedi Fondaciji u postupku prodaje predmetnih nepokretnosti isplatu u iznosu od 420.000 evra i to na taj način što će sa kupcem ugovoriti odredbu da ovaj deo utvrđene štete kao deo kupoprodajne cene kupac plati direktno na račun Fondacije, a koji iznos se ima tretirati kao deo kupoprodajne cene naznačene nepokretnosti, dok se Fondacija obavezala da GG neće osporavati upis svojinskog prava na navedenim nepokretnostima i da će sa svoje strane učiniti sve što je pravno potrebno kako bi takav upis ostao važeći što podrazumeva da će Fondacija povući žalbu izjavljenu na rešenje RGZ SKN od 23.07.2015. godine i preduzeti sve pravne radnje radi povlačenja svih pravnih lekova u postupku pred Osnovnim sudom u Rumi Iiv 31/15, kao i u postupku kod izvršitelja Svetlane Devrnja II 165/15. Ugovarači su se saglasili da iznos dobijen prodajom nepokretnosti trećem licu u vidu razlike između iznosa koji pripada Fondaciji saglasno ovom poravnanju Fondacije neće potraživati, a da će GG kod nadležne službe notara ili suda Fondaciji izdati založnu izjavu kojom će se upisati pravo hipoteke na nepokretnostima u KO ... i Listu nepokretnosti ... u korist Fondacije, s tim što će Fondacija odmah u momentu potpisivanja ugovora o kupoprodaji od strane GG i kupca i prijemom novčanih sredstava u iznosu od 420.000 evra na poslovni račun Fondacije izdati brisovnu dozvolu za ustanovljenu hipoteku bez bilo kakvih drugih uslovljavanja. Navedenim poravnanjem, ugovarači su se saglasili da se svi dosadašnji sporazumi, uključujući i Sporazum o međusobnom poravnanju i priznanju duga koji je zaključen 06.07.2009. godine između Fondacije i GG stavljaju van snage. Važenje sporazuma je oročuno na sedam meseci počev od 18.05.2016. godine zaključno sa 18.12.2016. godine, kada automatski prestaje da važe njegove odredbe, s tim što stranke mogu sporazumno produžiti rok radi realizacije sporazuma.

Presudom Osnovnog suda u Rumi K 240/16 od 13.08.2021. godine (pravnosnažna 20.10.2021. godine), ovde tuženi GG oglašen je krivim za produženo krivično delo prevare iz člana 208. stav 4. u vezi stava 1. KZ i člana 61. KZ i za krivično delo navođenje na overavanje neistinitog sadržaja iz člana 358. stav 1. KZ i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 3 godine (u koju kaznu se uračunava i vreme provedeno u pritvoru) jer je 10.06.2015. godine doveo u zabludu nadležni organ Osnovnog suda u Rumi na taj način što je u svojstvu izvršnog poverioca u postupku protiv izvršnog dužnika – ovde tužene Fondacije podneo predlog za izvršenje na osnovu menice kao verodostojne isprave uz koji predlog je priložio i upotrebio kao prave lažne javne isprave i to menicu br. ... ... na ime trasanta Fondacije ... „BB“ na iznos od 60.479.150,00 dinara, menično pismo – ovlašćenje za korisnika blanko, solo menice na ime dužnika navedene Fondacije od 06.07.2009. godine, sporazum o međusobnom poravnanju i priznanju duga zaključen navodno između njega i navedene fondacije koji sporazum je sada pok. advokat Vojislav Vukčević svojim potpisom i pečatom svoje advokatske kancelarije overio, kao i ovlašćenje na memorandumu „BB“, bez datuma i bez broja ispisano rukom štampanim slovima latiničnim pismom kojim je dato ovlašćenje okr. II iz ... da može u ime Fondacije podizati svu poštu kako sudsku, tako i sve vrste preporučenih i ostalih pošiljki, koja dokumentacija je overena falsifikovanim pečatom Fondacije na osnovu kojih lažnih javnih isprava je sudija doneo rešenje o izvršenju Iiv 31/15 na osnovu kog rešenja je sprovedeno izvršenje od strane Svetlane Devrnje te uknjiženo pravo svojine u korist GG na nepokretnostima iz Lista nepokretnosti ... KO ... i to katastarskih parcela: .../...,...,...,...,..., ..., koje nepokretnosti su vlasništvo Fondacije, a okr. II (neparničar) je doveo u zabludu nadležni organ Osnovnog suda u Rumi – SKN u Pećincima na taj način što je Osnovni sud u Rumi u ime izvršnog dužnika Fondacije na osnovu lažne javne isprave – ovlašćenja na memorandumu „BB“, bez datuma i broja, pisano rukom štampanim slovima latiničnim pismom, potpisao dostavnicu o prijemu rešenja koju dstavnicu je overio falsifikovanim pečatom Fondacije, a SKN je predao lažnu javnu ispravu – navedeno ovlašćenje, na osnovu kog ovlašćenja je primio rešenje SKN od 23.07.2015. godine za izvršnog dužnika Fondaciju, kojim rešenjem je SKN u Pećincima dozvolila upis prava svojine na ime okr. GG na nepokretnostima u Listu nepokretnosti ... KO ..., koje nepokretnosti su u vlasništvu Fondacije, te se u ime Fondacije odrekao prava na žalbu na rešenje o obustavi postupka u predmetu 952-02- 13-35/2015ž i doveo u zabludu SKN da u Listu nepokretnosti ... KO ... izvrše promenu vlasništva prava svojine, pri čemu su bili svesni zabranjenosti svojih dela.

Rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Mladenovcu – Sudska jedinica u Sopotu Iiv 191/18 od 13.07.2018. godine određeno je izvršenje po predlogu izvršnog poverioca JJ od 10.07.2018. godine protiv izvršnog dužnika – ovde tuženog GG, radi namirenja novčanog potraživanja u iznosu od 16.475.000,00 dinara, a po osnovu obračuna nagrade i naknade troškova za rad advokata, sa predlogom da sud donese rešenje o izvršenju i odredi prinudno izvršenje na celokupnoj imovini izvršnog dužnika. Nakon toga, zaključkom javnog izvršitelja Veljka Raičevića iz ... Iiv 27/18 od 06.11.2018. godine, određeno je sprovođenje izvršenja. Zaključkom javni izvršitelja Mirjane Dimitrijević Iiv 163/19 od 22.10.2019. godine određeni su uslovi prodaje na javnom nadmetanju nepokretnosti ovde tuženog GG kao izvršnog dužnika upisanih kao zemljište u građevinskom području u Listu nepokretnosti ... KO ... . Rešenjem javnog izvršitelja Mirjane Dimitrijević od 05.11.2019. godine odbijen je zahtev MZ Šimanovci, ovde tužioca, za otklanjanje nepravilnosti, na koji je MZ Šimanovci 12.11.2019. godine podnela prigovor, s tim što je prethodno, kao treće lice, podnela prigovor radi utvrđenja nedozvoljenosti izvršenja na kat. parceli upisanoj u Listu nepokretnosti ... KO ... i pritužbu na rad javnog izvršitelja Mirjane Dimitrijević u predmetu Iiv 163/19 (12.11.2019. godine).

Polazaći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su ocenili kao neosnovan prigovor nedostatka aktivne legitimacije na strani tužioca MZ Šimanovci kao pravnog lica, a pozivanjem na član 109. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) u vezi člana 4. stav 1. Odluke SO Pećinci o mesnim zajednicama („Službeni list opštine Pećinci“ br. 5 od 14.06.2000. godine), članova 2. stav 1. i 7. Statuta MZ Šimanovci od 24.12.2007. godine i članova 72. stav 1. 76. stav 1. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“ br. 129/07 ... 47/08), jer kao zainteresovano lice ima pravni interes da podnese tužbu radi utvrđivanja ništavosti predmetnih pravnih poslova u čijem zaključenju je učestvovao. Tužbeni zahtev su delimično usvojili, utvrdivši ništavost predmetnih pravnih poslova, uključujući i ništavost menice i meničnog ovlašćenja i sudskog poravnanja, dok su odbacili tužbu u delu zahteva za utvrđenje da je izvršenje određeno rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Rumi Iiv 31/15 od 17.06.2015. godine nedozvoljeno i bez pravnog dejstva, iz razloga što se ne može u posebnoj parnici tražiti utvrđenje ništavost rešenja o izvršenju donetetih u izvršnom postupku koji je okončan.

Zaključili su da je ništav predmetni ugovor o kupoprodaji zaključen 14.04.2005. godine između tužioca MZ Šimanovci kao prodavca i tužene Fondacije kao kupca (overen pod Ov .../... od 15.04.2005. godine), pozivajući se na član 103. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) i član 9. u vezi članova 3. i 5. Zakona o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje („Službeni glasnik RS“ 16/92 od 27.03.1992. godine). Ovo stoga što je predmet ovog pravnog posla bila prodaja kat. parcele ... površine 12.77,72 ha, što je suprotno izričitoj zabrani promene namene i raspolaganja propisana odredbom člana 9. Zakona o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje, tim pre što je kasnije donetom odlukom SO Pećinci od 31.05.2016. godine stavljena van snage odluka SO Pećinci od 10.08.2005. godine, kojom je utvrđeno da je predmetna parcela prestala da bude pašnjak po nameni. Na drugačije presuđenje ne utiče činjenica da je naknadno Direkcija za imovinu RS utvrdila da se radi o zemljištu u građevinskom području koje podleže propisima kojima se uređuje građevinsko zemljište i da ono nema status pašnjaka i utrina, kao ni to što je Vlada RS donela zaključak kojim se saglasila da se izvrši otuđenje predmene nepokretnosti u korist tužene Fondacije, nakon čega je Opština Pećinci odlukom od 10.08.2005. godine izuzela predmetnu parcelu iz utrina i pašnjaka, promenivši joj namenu u građevinsku parcelu i dodelivši je tuženoj Fondaciji, kao i naknadno dobijene saglasnosti nadležnih državnih organ. Ovo stoga što u vreme zaključenja predmetnog ugovora te saglasnosti nisu postojale, a parcela je bila upisana kao pašnjak treće klase vlasništvo sela Šimanovci (koja nije promenila namenu u građevinsku parcelu), tako da naknadno datim saglasnostima nije došlo do konvalidacije ovog ugovora.

Pored toga, zaključili su da je ništav i Sporazum o međusobnom poravnanju i priznanju duga zaključen 06.07.2009. godine između ovde tuženih, s pozivanjem na odredbu člana 53. ZOO. Predmetnim sporazumom tužena Fondacija se obavezala da namiri lični dug ĐĐ otuđenjem nepokretnosti, čime je izvršeno raspolaganje suprotno članovima 2.,47. i 48. Zakona o zadužbnima i fondacijama („Službeni glasnik RS“ br. 88/10, 99/11 i 44/18), na koji se pozvao prvostepeni sud, odnosno članovima 2., 13. stav 1. i 46. tada važećeg Zakona o zadužbinama, fondacijama i fondovima („Službeni glasnik SRS“, br. 58/89), na koji se pozvao drugostepeni sud, imajući u vidu da tužena Fondacija nije dostavila dokaze da se sredstva Fondacije mogu koristiti za podmirenje ličnih dugova suosnivača (ĐĐ), pa je osnov sporazuma nedopušten, jer je suprotan prinudnim propisima.

Dalje, ocenili su da su ništavi predmetna menica i menično ovlašćenje, a pozivanjem na član 103. ZOO. Ovo stoga što je grafološkim veštačenjem utvrđeno da se na njima ne nalazi autentičan potpis izdavaoca menice ĐĐ, a za koje je u krivičnom postupku koji se vodio protiv ovde tuženog GG kao okrivljenog pravnosnažnom presudom utvrđeno da je iskoristio kao lažne javne isprave u izvršenju krivičnog dela prevare i navođenja na overavanje neistinitog sadržaja. Kako se prema navedenim utvrđenjima na menici i meničnom pismu – ovlašćenju nalazi lažni potpis izdavaoca menice ĐĐ, to na osnovu člana 7. u vezi sa članom 1. tačka 8. Zakona o menici takav potpis ne obavezuje davaoca menice – trasanta, imajući u vidu da je prema članu 2. istog zakona potpis onoga koji je izdao menicu bitan menični element isprave, pa kada u njoj u nema originalnog potpisa transanta ne vredi kao trasirana menica. Pismena koja sadrže falsifikovani potpis sačinjena su suprotno prinudnim propisima, javnom poretku i dobrim običajima, što ukazuje na njihovu ništavost.

I najzad, nižestepeni sudovi su zaključili da je ništavo i sudsko poravnanje koji su tuženi međusobno zaključili 24.05.2016. godine iz razloga što je suprotno odredbi člana 3. stav 3. Zakona o parničnom postupku, kojom je propisano da sud neće da dozvoli raspolaganja stranaka koja su u suprotnosti sa prirodnim propisima, javnim poretkom, pravilima morala ili dobrim običajima. Zaključenim poravnanjem tuženi GG saglasio se da se sa (budućim) kupcem nepokretnosti dogovori da deo utvrđene štete (koju je pretrpela Fondacija) kao kupoprodajnu cenu plati direktno na račun tužene Fondacije i da se navedeni iznos ima tretirati kao deo kupoprodajne cene naznačene nepokretnosti. Kako se u momentu zaključenja predmetnog sudskog poravnanja nije znalo ko će biti eventualni kupac nepokretnosti (jer nije bio prisutan zaključenju sudskog poravnanja), to je ono zaključeno protivno odredbama navedenog zakona i ništavo je u smislu član 103. ZOO. Dodatno, argumentacija drugostepenog suda bila je da je predmetnim poravnanjem ugovoreno raspolaganje nekretninom koja nije u vlasništvu tužene Fondacije iz razloga utvrđene ništavosti ugvora o kupoprodaji ove nekretnine zaključenog 14.04.2005. godine između tužioca i Fondacije.

Naloženo je tuženima da trpe da se na osnovu presude u katastru nepokretnosti koji se vodi kod RGZ SKN – Pećinci izvrši brisanje upisa svih prava svojine na predmetnom zemljištu od 15.04.2005. godine i zaključka izvršitelja Svetlane Devrnja posl. br. II-163/15 od 18.07.2015. godine, te da se upiše stanje vlasništava na zemljištu koje je bilo u jednistvenoj evidenciji nepokretnosti neposredno pre donošenja rešenja br. 952-02-496/2005c iz razloga što je utvrđeno da je ugovor o kuporodaji zaključen suprotno odredbama člana 103. ZOO, pa su kasniji pravni poslovi zaključeni između tuženih ništavi pravni poslovi.

Kod utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su delimično usvojili zahtev i utvrdili ništavost predemetnih pravnih poslova, menice i meničnog pisma – ovlašćenje za korisnika blanko solo menice i sudskog poravnanja koje je zaključeno između tuženih pred Višim sudom u Sremskoj Mitrovici P 15/16 od 24.05.2016. godine, uz nalaganje tuženima da trpe da se na osnovu ove presude u katastru nepokretnosti koji se vodi kod RGZ SKN Pećinci izvrši brisanje upisa svih prava svojine na predmetnom zemljištu po rešenju od 15.04.2005. godine i zaključku izvršitelja Svetlane Devrnje II 163/15 od 18.07.2015. godine i da se upiše stanje vlasništva na zemljištu koje je bilo u jedinstvenoj evidenciji nepokretnosti pre donošenja rešenja br. 952-02- 496/2005c od 30.08.2005. godine.

Prema članu 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa (ZOSO), pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Prema stavu 2. ovog člana, pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom.

Prema članu 103. ZOO, ugovor koji je protivan prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima ništav je ako cilj povrešenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju ili ako zakon u određenom slučaju ne propisuje što drugo. Prema članu 109. stav 1. ovog zakona, na ništavost sud pazi po službenoj dužnosti i na nju se može pozvati svako zainteresovano lice. Prema članu 110. ovog zakona, pravo na isticanje ništavosti se ne gasi.

Zakon o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje („Službeni list RS“ br. 106/92 od 27.03.1992. godine), kao lex specialis, u članu 1. stav 1, propisuje da se seoske utrine i pašnjaci koji su postali društvena svojina po osnovu Zakona o proglašenju opštenarodnom imovinom seoskih utrina, pašnjaka i šuma, imovine zemljišnih, urbarijalnih i njima sličnih zajednica, kao i krajiških (graničarskih) imovnih opština („Službeni glasnik NR Srbije”, br. 1/48 i 98/55) vraćaju na korišćenje selima pod uslovima i na način utvrđen ovim zakonom. Predmet vraćanja na korišćenje u smislu stava 1. ovog člana jesu utrine i pašnjaci koji na dan stupanja na snagu ovog zakona imaju svojstvo neobradivog poljoprivrednog zemljišta, nezavisno od toga da li su od momenta oduzimanja do momenta stupanja na snagu ovog zakona menjali kulturu, odnosno namenu (stav 2.). Pašnjacima, u smislu ovog zakona, smatraju se i šumska zemljišta koja su u momentu stupanja na snagu ovog zakona po kulturi pašnjaci (stav 3.). Akt o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje donosi skupština opštine (član 3. stav 1.), po pribavljenom mišljenju ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (stav 2. istog člana.). Na osnovu akta o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje izvršiće se upis prava na korišćenje u korist sela u javne knjige u koje se upisuju prava na nepokretnostima (član 5.). Uslove i način korišćenja utrina i pašnjaka koji su vraćeni selima na korišćenje utvrđuju građani tih mesta dogovorom (napasanje stoke, ubiranje šumskih plodova i drugo), a iskorišćavanje ovog zemljišta mora se vršiti u skladu sa propisima o poljoprivrednom zemljištu (član 6. stav 1.). U slučaju da izostane dogovor iz stava 1. ovog člana, uslove i način zajedničkog korišćenja utrina i pašnjaka utvrdiće nadležni organ u opštini (stav 2. istog člana). Prema članu 7., na zemljištu iz člana 1. ovog zakona ne mogu se sticati druga prava osim prava utvrđenih ovim zakonom. Prema članu 9. stav 1., zabranjena je promena namene i drugi oblici raspolaganja na zemljištu koje je preneto selima na korišćenje, izuzev izgradnje ribnjaka. Ugovor,odnosno pravni posao zaključen posle stupanja na snagu ovog zakona suprotno stavu 1. ovog člana ništav je (stav 2.).

Zakon o sredstvima u svojini Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 53/95, 3-96-ispr. i 54/96) u članu 1. stav 2. tačka 2. propisuje da su sredstva u svojini Republike Srbije sredstva koja su, u skladu sa zakonom, stečena odnosno koja steknu organi i organizacije jedinica teritorijalne autonomije i lokalne samouprave (organi teritorijalnih jedinica). O raspolaganju nepokretnostima u državnoj svojini odlučuju nadležni organi (član 5. stav 1.). Raspolaganje nepokretnostima u državnoj svojini, u smislu ovog zakona, jeste i (između ostalog) njihovo otuđenje iz državne svojine (stav 2. ovog člana). O pribavljanju i otuđenju nepokretnosti koje korste državni organi i organizacije, organi teritorijalnih jedinica i druge organizacije iz člana 1. tačka 2. ovog zakona, odlučuje Vlada Republike Srbije (član 8. stav 1.). Ugovor o pribavljanju, otuđenju, davanju u zakup ili na korišćenje nepokretnosti u državnoj svojini, koje koriste državni organi i organizacije, kao i ugovor o pribavljanju i otuđenju nepokretnosti iz državne svojine koje koriste organi teritorijalnih jedinica zaključuje, u ime Republike Srbije, direktor Direkcije ili drugo lice u Direkciji koje on za to ovlasti (član 24. stav 1. ovog zakona).

Zakon o zadužbinama, fondacijama i fondovima („Službeni glasnik SRS“ br. 59/89 od 28.12.1989. godine i „Službeni glasnik RS“, br. 88/10 - dr. zakona), koji je bio na snazi u verme zaključenja predmetnog sporazuma između tuženih od 06.07.2009. godine, u članu 2. propisao je da se zadužbina, fondacije i fondovi osnivaju radi pomaganja stvaralaštva i ostvarivanju humanitarnih i drugih društveno korisnih ciljeva. Zadužbinom upravlja osnivač. (član 9. stav 1.). Sredstva zadužbine, fondacije i fonda mogu se koristiti isključivo u svrhe i na način koji je odredio osnivač, ako ovim zakonom nije drukčije određeno (član 13. stav 1.). Za ostvarivanje ciljeva i zadužbine fondacije i fonda mogu se koristiti prihodi od prava imovine u skladu s voljom osnivača (stav 2.). Oblik u kome se nalaze sredstva zadužbine, fondacije i fonda koji su u društvenoj svojini može se izmeniti, bez izmene karaktera svojine, ako bi se na taj način sačuvala vrednost sredstava i obezbedilo lakše i duže ostvarivanje ciljeva tih institucija (stav 3.).

I po oceni Vrhovnog suda, predmetno zemljište se nakon donošenja Odluke SO Pećinci o vraćanju utrina i pašnjaka u selu Šimanovci (sada MZ Šimanovci) na korišćenje od 15.12.1995. godine (koje je do tada bilo u društvenoj svojini), nalazilo u posebnom pravnom režimu propisanom Zakonom o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje („Službeni list RS“ br. 106/92), kao lex specialis zakona. Radilo se o imovini sela Šimanovci, a od 2000. godine MZ Šimanovci kao obliku lokalne samouprave u smislu člana 7. tada važećeg Zakona o lokalnoj samoupravi(„Službeni glasnik RS”, br. 9/02, 33/04, 135/04 i 62/06 – dr. zakon), stečenoj na osnovu zakona (član 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa), pri čemu je upis predmetnog zemljišta u Listu nepokretnosti na selo Šimanovci kao vlasnika, na osnovu navedene odluke, bio deklarativnog karaktera. To znači da su zemljište mogli koristiti građani tog mesta za napasanje stoke, ubiranje šumskih plodova i drugo, dok se iskorišćavanje ovog zemljišta moralo vršiti u skladu sa propisima o poljoprivrednom zemljištu (član 6. stav 1. Zakona o vraćanju utrina i pašnjaka selima na korišćenje), da se na ovom zemljištu nisu mogla sticati druga prava osim prava utvrđenih ovim zakonom (član 7. stav 1. ovog zakona), da je bila zabranjena promena namene i drugi oblici raspolaganja, izuzev izgradnje ribnjaka (član 9. stav 1. ovog zakona), a ugovor,odnosno pravni posao zaključen posle stupanja na snagu ovog zakona suprotno stavu 1. ovog člana je ništa (stav 2.). Stoga je raspolaganje predmetnom parcelom od strane MZ Šimanovci kao prodavca u korist tužene Fondacije na osnovu ugovora o kupovini i prodaji od 14.04.1995. godine, overenog kod nadležnog suda pod Ov 751/05 od 15.04.2005. godine, ništavo u smislu člana 103. ZOO.

Tužena Fondacija, suprotno navodima revizije tuženog GG, nije na predmetnom zemljištu stekla pravo svojine ni na osnovu člana 20 stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Ovo stoga što je Odlukom SO Pećinci od 31.05.2016. godine stavljena van snage Odluka SO Pećinci br. 011-34/05 od 10.08.2005. godine kojom je izmenjena Odluka SO Pnjćinci o vraćanju utrina i pašnjaka selu Šimanovci na korišćenje u odnosu na parcelu ... KO ..., površine 12.77.72 ha od 15.12.1995. godine, tako što parcela po nameni prestaje da bude pašnjak i postaje zemljište u građevinskom području čija namena je gradnja, uz prestanak prava svojine sela Šimanovci i dodelu parcele ovde tuženoj Fondaciji, uz određivanje roka od 3 godine za privođenje zemljišta planiranoj nameni, uz zabranu otuđenje zemljišta i objekata izgređenih na toj parceli.

Po oceni Vrhovnog suda, bez uticaja je na drugačiju odluku činjenica da je Vlada RS zaključkom od 28.12.2006. godine dala saglasnost na otuđenje iz državne svojine nepokretnosti korisnika Opštine Pećinci upisanih u List nepokretnosti ... KO ... (po osnovu ugovora o kupovini i prodaji od 14.04.2005. godine, overenog pred Osnovnim sudom u Rumi – Odeljenja suda u Pećinci Ov .../...) u korist ovde tužene Fondacije, kao i za upis njenog prava svojine na predmetnoj nepokretnosti. Ovo stoga što predmetno zemljište nije steklo status zemljišta u svojini Republike Srbije u smislu citirane odredbe člana 1. stav 2. tačka 2. u vezi odredbe 13. stavovi 1., 2. i 3. Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 53/95, 3- 96-ispr. i 54/96), jer se nije radilo o sredstvima koja su, u skladu sa zakonom, stečena odnosno koja steknu organi i organizacije jedinica teritorijalne autonomije i lokalne samouprave (organi teritorijalnih jedinica), već o imovini koju je selo Šimanovci, odnosno MZ Šimanovci kao oblik lokalne samouprave stekla na osnovu posebnog zakona.

Neosnovano se tuženi u revizijama pozivaju na član 4. stav 1. Zakona o državnom premeru i katastru („Službeni glasnik RS“, br. 72/09) i članove 85.,86 i 89. Zakona o državnom premeru i katastru („Službeni glasnik RS“ br. 72/09). Naime, nižestepenim presudama nije dat nalog RGZ da izvrši promenu upisa na osnovu navedene presude, nego da tuženi (uključujući i tuženog GG koji je pravo svojine na predmetnom zemljištu stekao dosuđenjem u izvršnom postupku na osnovu falsifikovane menice i meničnog ovlašćenja za šta je pravnosnažno presudom oglašen krivim) trpe da se na osnovu presude izvrši brisanje upisa, pri čemu ocenu ispunjenosti uslova vrši RGZ - SKN na osnovu navedenog zakona.

Iz navedenih razloga, odlučeno je kao u stavu prvom izreke primenom člana 414. stav 1. ZPP.

Zahtev tužioca za naknadu troškova za sastav odgovora na revizije odbijen je kao neosnovan jer nisu bili nužni za vođenje ove parnice, u smislu člana 154. stav 1. ZPP.

Na osnovu člana 165. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković