Viši sud u Kraljevu je, rešenjem Gž 668/22 od 25.01.2024. godine, odbio kao neosnovanu žalbu protivnika predlagača i potvrdio rešenje Osnovnog suda u Kraljevu R1 98/2020 od 17.05.2022. godine, dok je dopunskim rešenjem istog suda Gž 668/22 od 23.07.2024. godine odbijena, kao neosnovana, žalba predlagača i potvrđeno rešenje Osnovnog suda u Kraljevu R1 98/2020 od 17.05.2022. godine.

Protiv rešenja drugostepenog suda kojim je postupak pravnosnažno okončan, predlagač i protivnik predlagača su izjavili blagovremene revizije, iz svih zakonom predviđenih razloga.

Vrhovni sud je ispitao pobijana rešenja, primenom odredbe člana 408., u vezi člana 420. stav 1. i 6. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, 72/11... 18/20), odredbe člana 92. Zakona o uređenju sudova (''Službeni glasnik RS'', br. 10/23) i odredbe člana 30.stav 2. Zakona o vanparničnom postupku (''Službeni glasnik SRS'', br. 25/82, 48/88, (''Službeni glasnik RS'', br. 46/95 ... 14/2022), i utvrdio da revizije nisu osnovane.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni bitna povreda iz odredbe člana 407. stav 1. tačka 3. istog Zakona, na koju predlagač neosnovano u svojim revizijama ukazuje, pošto drugostepeni sud nije nepravilno primenio odredbe Zakona o parničnom postupku u smislu u kom bi to bilo od uticaja na donošenje zakonite i pravilne odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predlagač je vlasnica predmetnih nepokretnosti koje su eksproprisane rešenjem Grada Kraljeva, Gradske uprave, Odeljenje za upravljanje imovinom, Odsek za imovinsko-pravne poslove i poslove upravljanja imovinom br. 465-4-6/2020-05 od 04.02.2020. godine, radi izgradnje dela autoputa R-761 Pojate-Preljina, deonica Adrani – Mrčajevci, u korist Republike Srbije, po predlogu protivnika predlagača. Predlagač i protivnik predlagača nisu postigli sporazum o naknadi za eksproprisano zemljište. Predmetne parcele su obuhvaćene prostornim planom područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E-761 Pojate-Preljina, deonica Adrani – Mrčajevci, objavljenom u Uredbi o utvrđivanju prostornog plana (''Službeni glasnik RS'', br. 98/2013) i Zakonom o utvrđivanju javnog interesa i posebnim postupcima radi realizacije projekta izgradnje infrastrukturnog koridora autoputa E-761, deonica Pojate-Preljina (''Službeni glasnik RS'', br. 49/2019). Navedenim planskim dokumentom predviđeno je da se tim aktom formiraju građevinske parcele, pa je stupanjem na snagu Uredbe o utvrđivanju prostornog plana, zemljište, koje obuhvata i parcele u vlasništvu predlagača, u površinama navedenim u rešenju o eksproprijaciji, privedeno nameni i po vrsti i nameni postalo građevinsko zemljište. Veštačenjem sudskog veštaka građevinske struke Živojina Milenkovića utvrđena je tržišna vrednost eksproprisanih parcela, kao građevinskog zemljišta, dok je veštačenjem sudskog veštaka poljoprivredne struke Milene Marinković procenjena tržišna vrednost biljnih kultura na tim parcelama, a nalazom sudskog veštaka šumarske struke Živke Lazarević, utvrđena je vrednost drvne mase. Prvostepeni sud nije prihvatio nalaz i mišljenje sudskog veštaka građevinske struke Zarija Zečevića iz ..., angažovanog od strane predlagača, smatrajući da je isti nedovoljno obrazložen, logički i pravno neprihvatljiv sa aspekta procene tržišne vrednosti predmetnih parcela na osnovu parametra dobijenog sa trase autoputa na području Opštine Vrnjačka Banja, jer njegov nalaz nije obuhvatio bilo koji drugi komparativ ili kriterijum za procenu vrednosti građevinskog zemljišta po m2 u zoni sa teritorije Grada Kraljeva na lokaciji na kojoj se nalaze predmetne nepokretnosti. Takođe, prvostepeni sud nije prihvatio nalaz sudskog veštaka poljoprivredne struke Vlajislava Papića iz Kraljeva, koji je na zahtev predlagača sačinio mišljenje o proceni vrednosti biljne kulture na predmetnom zemljištu, jer se on bavio procenom vrednosti stoke, odnosno krava, teladi i mleka, što nije predmet eksproprijacije.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su novčanu naknadu predlagaču za eksproprisane nepokretnosti, biljne zasade i drvnu masu, odredili primenom odredbe članova 41. stav 2., 42, 46, 47. i 52. stav 4. Zakona o eksproprijaciji (''Službeni glasnik RS'', br. 53/95...106/16), odredbe člana 81. stav 1, 82, 83. i 88. stav 9. Zakona o planiranju i izgradnji (''Službeni glasnik RS'', br. 72/2009 ... 52/2021), prihvatajući tržišnu cenu utvrđenu nalazom i mišljenjem sudskog veštaka građevinske struke Živojina Milenkovića, sudskog veštaka poljoprivredne struke Milene Marinković i sudskog veštaka šumarske struke Živke Lazarević, nalazeći da su navedeni veštaci pri izradi svojih nalaza i mišljenja u svemu postupili po nalogu suda i svoje nalaze dali prema pravilima struke, imajući u vidu da su, u vreme eksproprijacije, predmetne parcele imale status građvinskog zemljišta.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji, propisano je da se visina naknade u novcu za eksproprisane nepokretnosti određuje po tržišnoj ceni, prema okolnostima u vreme zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u vreme donošenja prvostepene odluke o naknadi. Odredbom člana 42. istog Zakona, propisano je da se naknada za eksporprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje u novcu, prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije dugačije propisano (stav 1); da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima (stav 2). Odredbom člana 52. stav 4. istog Zakona, propisano je da ako raniji sopstvenik nije bio u mogućnosti da skine useve ili ubere plodove usled toga što je korisniku eksproprijacije dozvoljeno da otpočne radove pre skidanja useva ili ubiranja plodova, raniji sopstvenik ima pravo na naknadu za useve ili plodove prema tržišnoj ceni, po odbitku potrebnih troškova koje bi imao od žetve ili berbe.

Na osnovu odredbe člana 82. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji, kada se planskim dokumentom promeni nameni poljoprivrednog i šumskog u građevinsko zemljište, organ nadležan za donošenje planskog dokumenta je dužan da u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu tog dokumenta, organu nadležnom za poslove državnog premera i katastra dostavi planski dokument koji sadrži popis kat.parcela kojima je promenjena namena ili opis granica planskog dokumenta sa popisom kat.parcela i odgovarajućim grafičkim prikazom. Od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom (stav 9.).

U konkretnom slučaju, prostorni plan područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E-761 Pojate – Preljina, ima karakter planskog dokumenta, koji na osnovu člana 4. Uredbe o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E-761 deonica Pojate – Preljina 10/20-3, predstavlja osnov za formiranje građevinskih parcela javne namene. Pošto je Uredba stupila na snagu pre donošenja rešenja o eksproprijaciji predmetnih parcela predlagaču, sledi da one imaju karakter građevinskog zemljišta. To znači da predlagaču naknada za delove predmetnih parcela pripada na osnovu njihove tržišne vrednosti, kao građevinskog zemljišta, o kojoj se izjasnio sudski veštak Živojin Milenković, čiji je nalaz sud prihvatio i na njemu zasnovao svoju odluku. Predlagaču pripada i naknada za biljne kulture i drvnu masu u iznosima utvrđenim nalazima sudskih veštaka poljoprivredne struke Milene Marinković i šumarske struke Živke Lazarević, čije je nalaze prvostepeni sud prihvatio kao stručne i objektivne, nalazeći da su oni obrazloženo odgovorili na neosnovane primedbe oba učesnika u postupku.

Neosnovani su navodi revizije protivnika predlagača o pogrešnoj primeni odredbe člana 42. Zakona o eksproprijaciji, zbog činjenice da je procena tržišne cene organa nadležnog za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava niža od cene utvrđene veštačenjem, a imajući u vidu da je predlagaču eksproprisano poljoprivredno a ne građevinsko zemljište. Suprotno tim navodima revizije protivnika predlagača, nižestepeni sudovi su, u konkretnom slučaju, pravilno predlagaču naknadu za eksproprisanu nepokretnost priznali na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka koji se o tržišnoj ceni predmetnog zemljišta izjasnio, imajući u vidu da se radi o građevinskom zemljištu na osnovu člana 88. stav 9. Zakona o planiranju i izgradnji. Organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima vrši procenu tržišne cene, kako je navedeno u stavu 2.odredbe člana 42. Zakona o eksproprijaciji, ali ne određuje tržišnu vrednost eksproprisanog zemljišta. U slučaju kada se ne postigne sporazum, što je ovde slučaj, naknadu određuje sud u vanparničnom postupku, koji može da izvede i druge dokaze koje učesnici predlože, pa i veštačenje ako je to potrebno za određivanje naknade, kako je pravilno postupljeno u konretnom slučaju.

Navodima revizije predlagača o tome da sudski veštak nije pravilno utvrdio tržišnu cenu predmetnog zemljišta osporava se pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja, što je bez uticaja na odlučivanje, imajući u vidu da revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, u smislu odredbe člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. tog Zakona, što ovde nije slučaj.

Vrhovni sud je pri odlučivanju, imao u vidu da je predlagač revizije izjavio i protiv rešenja Višeg suda u Kraljevu Gž 668/22 od 25.01.2024. godine, kojim nije odlučeno o njegovoj žalbi, već o žalbi protivnika predlagača izjavljenoj protiv prvostepenog rešenja, pa je taj nedostatak drugostepenog postupka otklonjen donošenjem dopunskog rešenja Višeg suda u Kraljevu Gž 668/22 od 23.07.2024. godine, (po nalogu iz rešenja Vrhovnog suda Rev 11962/2024 od 12.06.2024. godine), protiv kog je predlagač takođe izjavio reviziju, na koji način je ostvario pravo na izjavljivanje ovog pravnog leka.

Imajući u vidu da revidenti svojim revizijama neosnovano pobijaju pravilnost primene materijalnog prava, Vrhovni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1., u vezi člana 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku, i odredbe člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković