U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Katarine Manojlović Andrić, predsednika veća, Gordane Džakula i Branislava Bosiljkovića, članova veća, sa savetnikom Dragicom Vranić, kao zapisničarem, odlučujući o zahtevu AA iz ..., ... ..., koga zastupa punomoćnik Miša Barac, advokat iz ..., ... ..., PC ... „...“, lokal .../..., za preispitivanje sudske odluke - presude Upravnog suda, Odeljenja u Nišu II-5 U 11146/21 (2020) od 07.10.2021. godine, sa protivnom strankom Ministarstvom unutrašnjih poslova Republike Srbije, u predmetu prestanka radnog odnosa, u nejavnoj sednici veća održanoj dana 13.01.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

Zahtev se ODBIJA.

ODBIJA SE zahtev podnosioca zahteva za naknadu troškova.

O b r a z l o ž e nj e

Pobijanom presudom Upravnog suda, stavom prvim dispozitiva, odbijena je tužba tužioca, ovde podnosioca zahteva za preispitivanje sudske odluke, podneta protiv rešenja Ministarstva unutrašnjih poslova, Kabineta ministra 01 broj .../... od 11.02.2020. godine, kojim je utvrđeno da je tužiocu, ovde podnosiocu zahteva za preispitivanje sudske odluke, policijskom službeniku Ministarstva unutrašnjih poslova, Žandarmerije, Odreda Žandarmerije u Nišu, prestao radni odnos dana 19.12.2019. godine, po sili zakona, jer mu je pravnosnažnom presudom Višeg suda u Beogradu K. br. 378/18 od 17.04.2019. godine izrečena uslovna osuda tako što mu je utvrđena jedinstvena kazna zatvora u trajanju od osam meseci i istovremeno određeno da se ovako utvrđena kazna neće izvršavati ukoliko okrivljeni za vreme proveravanja u trajanju od tri godine po pravnosnažnosti presude ne izvrši novo krivično delo. Stavom drugim dispozitiva pobijane presude, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova upravnog spora.

Podnosilac u zahtevu za preispitivanje pobijane presude podnetom zbog povrede zakona, drugog propisa ili opšteg akta i povrede pravila postupka koja je bila od uticaja na rešenje stvari, ukazuje da Upravni sud u izvršenju presude Vrhovnog kasacionog suda Uzp 11/2021 od 12.03.2021. godine nije pravilno uzeo u obzir konstatacije sadržane u obrazloženju ove presude, čime je povredio zakon i pravila postupka na štetu podnosioca zahteva. Ističe da Upravni sud nije pravilno primenio odredbe čl. 172. i 250. Zakona o policiji, već je potpuno pogrešno primenio odredbe Zakona o državnim službenicima i Pravilnika o utvrđivanju krivičnih dela za čiju osudu državni službenik postaje nedostojan za obavljanje poslova odnosno vršenje dužnosti. Imajući u vidu da Zakon o policiji kao lex specialis na poseban način utvrđuje prestanak radnog odnosa policijskih službenika po sili zakona u slučajevima kada se utvrdi da je policijski službenik pravnosnažno osuđen na kaznu zatvora od najmanje šest meseci, smatra da u konkretnom slučaju nije bilo mesta pozivanju na član 250. Zakona o policiji, niti je bilo mesta shodnoj primeni člana 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima kao opšteg propisa. Naime, kako se i Zakon o državnim službenicima kao lex generalis i Zakon o policiji kao lex specialis odnose na potpuno istu pravnu situaciju, ali je drugačije regulišu, to je Zakon o policiji trebalo da ima prvenstvo primene u odnosu na Zakon o državnim službenicima shodno pravilu lex specialis derogat legi generali. Ponavlja navode tužbe da je delo za koje je osuđen pravnosnažnom presudom suda izvršeno 28.09.2014. godine, u kom trenutku je, prema odredbama tada važećeg Zakona o policiji i Zakona o državnim službenicima, bilo propisano da radni odnos po sili zakona prestaje samo u slučaju osude na bezuslovnu, efektivnu kaznu zatvora. Ukazuje da Upravni sud nije cenio navode tužbe koji se odnose na primenu odredbe člana 94. Krivičnog zakonika koja u stavu 1. propisuje da osude za određena krivična dela ili na određene kazne mogu imati za pravnu posledicu prestanak, odnosno gubitak određenih prava ili zabranu sticanja određenih prava, dok je odredbom člana 94. stav 3. Krivičnog zakonika propisano da se pravne posledice osude mogu predvideti samo zakonom i nastupaju po sili zakona kojim su predviđene. Istovremeno, odredbom člana 94. stav 2. Krivičnog zakonika propisano je da pravne posledice osude ne mogu nastupiti kada je za krivično delo učiniocu izrečena novčana kazna, uslovna osuda, ako ne bude opozvana, sudska opomena ili kada je učinilac oslobođen od kazne. Predložio je da sud zahtev uvaži i pobijanu presudu preinači ili ukine a istakao je i zahtev za naknadu troškova postupka.

Protivna stranka u odgovoru na zahtev predlaže da sud zahtev odbije kao neosnovan.

Postupajući po podnetom zahtevu i ispitujući pobijanu presudu u granicama zahteva, a u smislu člana 54. Zakona o upravnim sporovima (''Službeni glasnik RS'' 111/09), Vrhovni kasacioni sud je našao da je zahtev neosnovan.

Prema razlozima obrazloženja pobijane presude, po oceni Upravnog suda, tuženi organ je pravilno našao da su se stekli uslovi za prestanak radnog odnosa tužioca u skladu sa članom 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima („Službeni glasnik RS“ broj 79/05 ... 95/18) imajući u vidu da je presudom Višeg suda u Beogradu K br. 378/18 od 17.04.2019. godine, koja je postala pravnosnažna 19.12.2019. godine, tužiocu izrečena uslovna osuda tako što mu je utvrđena jedinstvena kazna zatvora u trajanju od osam meseci i istovremeno određeno da se ovako utvrđena kazna neće izvršiti ukoliko okrivljeni za vreme proveravanja u trajanju od tri godine po pravnosnažnosti presude ne izvrši novo krivično delo, a zbog učinjenog krivičnog dala napad na vojno lice u vršenju vojne službe iz člana 404. stav 2. u vezi stava 1. Krivičnog zakonika u saizvršilaštvu u vezi člana 33. Krivičnog zakonika, u sticaju sa krivičnim delom zlostavljanje i mučenje iz člana 137. stav 3. u vezi stava 2. Krivičnog zakonika u saizvršilaštvu u vezi člana 33. Krivičnog zakona, što ga, u smislu člana 2. stav 1. tačka 1) Pravilnika o utvrđivanju krivičnih dela za čiju osudu državni službenik postaje nedostojan za obavljanje poslova, odnosno vršenje dužnosti („Službeni glasnik RS“ broj 26/19), čini nedostojnim za obavljanje poslova odnosno vršenje dužnosti. Po nalaženju Upravnog suda, tuženi organ je na opisani način u dovoljanoj meri obrazložio zakonski osnov za prestanak radnog odnosa tužioca. Upravni sud je našao da su neosnovani navodi tužbe kojima se ukazuje da su Zakonom o policiji jasno i precizno propisani uslovi za prestanak radnog odnosa policijskih službenika i zaposlenih, zbog čega se ne može primeniti odredba člana 250. tog zakona, koja propisuje primenu propisa o državnim službenicima kada Zakonom o policiji i Posebnim kolektivnim ugovorom za policijske službenike nije drugačije propisano, te da ne postoji zakonski osnov za primenu člana 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima i člana 2. stav 1. tačka 1) Pravilnika o utvrđivanju krivičnih dela za čiju osudu državni službenik postaje nedostojan za obavljanje poslova, odnosno vršenje dužnosti, kao i da je Zakonom o policiji precizno određeno kada prestanak radnog odnosa proizvodi dejstvo tako što je propisano da radni odnos prestaje danom dostavljanja pravnosnažne presude ministarstvu, a ne danom pravnosnažnosti presude. Ovo stoga što Zakon o policiji predstavlja poseban zakon (lex specialis) u odnosu na Zakon o državnim službenicima, ali u pogledu slučajeva za prestanak radnog odnosa policijskih službenika u članu 172. stav 1. propisuje da policijskom službeniku po sili zakona radni odnos u ministarstvu prestaje i u slučajevima utvrđenim drugim propisima. U konkretnom slučaju, to je Zakon o državnim službenicima koji se primenjuje i na zaposlene u Ministrstvu unutrašnjih poslova, a kojim je u članu 132. stav 1. tačka 2) izričito propisano da državnom službeniku prestaje radni odnos po sili zakona, pored ostalog, ako mu je izrečena uslovna osuda na kaznu zatvora od najmanje šest meseci bez obzira na period proveravanja za učinjeno krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje poslova državnog službenika - danom pravnosnažnosti presude, u skladu sa kojim je pravilno utvrđen i datum prestanka radnog odnosa tužioca. Upravni sud je cenio i navod tužbe da je delo za koje je tužilac osuđen pravnosnažnom presudom izvršeno 28.09.2014. godine kada je Zakonom o policiji i Zakonom o državnim službenicima bilo propisano da radni odnos po sili zakona prestaje samo u slučaju osude na bezuslovnu - efektivnu kaznu zatvora, pa je našao da je bez uticaja. Ovo stoga jer momenat izvršenja krivičnog dela nije od uticaja na primenu materijalnog prava već dan pravnosnažnosti presude, saglasno primenjenoj odredbi člana 132. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima.

Ocenjujući zakonitost pobijane presude, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je doneta bez povreda pravila postupka i uz pravilnu primenu materijalnog prava, kao i u skladu sa primedbama iz presude Vrhovnog kasacionog suda Uzp 11/2021 od 12.03.2021. godine, u čijem izvršenju je doneta.

Odredbom člana 172. stav 1. tačka 2) Zakona o policiji (''Službeni glasnik RS'', broj 6/16 i 24/18) propisano je da pored slučajeva prestanka radnog odnosa utvrđenih drugim propisima, policijskom službeniku, odnosno ostalim zaposlenima, po sili zakona radni odnos u Ministarstvu prestaje kada se utvrdi da je pravnosnažnom presudom osuđen na kaznu zatvora od najmanje šest meseci - danom dostavljanja pravnosnažne presude Ministarstvu. Prema tački 3) istog člana zakona, policijskom službeniku, odnosno ostalim zaposlenima, po sili zakona radni odnos u Ministarstvu prestaje kada se utvrdi da je pravnosnažnom presudom osuđen na kaznu zatvora za sledeća krivična dela: primanje mita; davanje mita; trgovina uticajem; nasilje u porodici; zloupotreba u vezi sa javnom nabavkom; zloupotreba položaja odgovornog lica; omogućavanje zloupotrebe ostvarivanja prava azila u stranoj državi; zloupotreba službenog položaja; prevara u službi; pronevera; odavanje službene tajne - danom dostavljanja pravnosnažne presude Ministarstvu.

Prema odredbi člana 250. Zakona o policiji, ako ovim zakonom, propisima donetim na osnovu ovog zakona i posebnim kolektivnim ugovorom za policijske službenike nije drugačije propisano, na prava i dužnosti, rad i radne odnose policijskih službenika, primenjuju se propisi o državnim službenicima i poseban kolektivni ugovor zaključen u skladu sa tim propisima, opšti propisi o radu i zakon kojim se uređuje opšti upravni postupak.

Odredbom člana 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima (''Službeni glasnik RS'', broj 79/05...95/18) propisano je da državnom službeniku prestaje radni odnos po sili zakona ako bude osuđen na kaznu zatvora od najmanje šest meseci ili mu je izrečena uslovna osuda na kaznu zatvora od najmanje šest meseci bez obzira na period proveravanja za učinjeno krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje poslova državnog službenika - danom pravnosnažnosti presude.

Odredbom člana 2. Pravilnika o utvrđivanju krivičnih dela za čiju osudu državni službenik postaje nedostojan za obavljanje poslova, odnosno vršenje dužnosti („Službeni glasnik RS“, broj 26/19) propisano je da nedostojni za obavljanje poslova, odnosno vršenje dužnosti državnog službenika čini izrečena uslovna osuda na kaznu zatvora od najmanje šest meseci bez obzira na period proveravanja za: 1) krivična dela protiv službene dužnosti – zloupotreba službenog položaja (član 359. Krivičnog zakonika), nesavestan rad u službi (član 361. Krivičnog zakonika), protivzakonita i isplata (član 362. Krivičnog zakonika), nenamensko korišćenje budžetskih sredstava (član 362a Krivičnog zakonika), prevara u službi (član 363. Krivičnog zakonika), pronevera (član 364. Krivičnog zakonika), posluga (član 365. Krivičnog zakonika), trgovina uticajem (član 366. Krivičnog zakonika), primanje mita (član 367. Krivičnog zakonika), davanje mita (član 368. Krivičnog zakonika) i odavanje službene tajne (član 369. Krivičnog zakonika); 2) sva druga krivična dela za koja može biti izrečena kazna zatvora od pet godina.

U rešenju o prestanku radnog odnosa koje je osporeno tužbom citirani su svi navedeni propisi i ocenjeno da su se stekli uslovi za prestanak radnog odnosa tužioca zaposlenog u Ministarstvu unutrašnjih poslova, Žandarmeriji, Odredu Žandarmerije u Nišu, u skladu sa članom 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima, imajući u vidu da mu je presudom Višeg suda u Beogradu, koja je postala pravnosnažna 19.12.2019. godine, izrečena uslovna osuda u trajanju od 8 (osam) meseci, pored ostalog i za krivično delo zlostavljanje i mučenje iz člana 137. stav 3. u vezi stava 2. Krivičnog zakonika za koje je propisana kazna zatvora od dve do deset godina, što ga u smislu člana 2. stav 1. tačka 2) Pravilnika o utvrđivanju krivičnih dela za čiju osudu državni službenik postaje nedostojan za obavljanje poslova, odnosno vršenje dužnosti čini nedostojnim za obavljanje poslova odnosno vršenje dužnosti.

Iz citiranih odredbi Zakona o državnim službenicima i Zakona o policiji proizlazi da se, a kako je to propisano odredbom člana 250. Zakona o policiji, Zakon o državnim službenicima (kao lex generalis) primenjuje na prava, obaveze i dužnosti, rad i radne odnose policijskih službenika, kada Zakonom o policiji (kao lex specialis zakonom), propisima donetim na osnovu tog zakona i posebnim kolektivnim ugovorom za policijske službenike nije drugačije propisano, te da Zakon o policiji predstavlja poseban zakon (lex specialis) u odnosu na Zakon o državnim službenicima, pa i u pogledu slučajeva za prestanak radnog odnosa policijskih službenika, jer je u članu 172. Zakona o policiji pored slučajeva prestanka radnog odnosa utvrđenih drugim propisima, propisano još šest slučajeva kada policijskom službeniku prestaje, odnosno može prestati radni odnos. Ovim posebnim slučajevima nije obuhvaćeno izricanje uslovne osude na kaznu zatvora u trajanju od najmanje šest meseci policijskom službeniku, koje je, međutim, propisano članom 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima. Radni odnos na osnovu odredbe člana 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima policijskom službeniku prestaje danom pravnosnažnosti presude kojom je policijskom službeniku izrečena uslovna osuda na kaznu zatvora od najmanje šest meseci.

S obzirom na navedeno, i po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, tuženi organ je u obrazloženju osporenog rešenja obrazložio zakonski osnov za prestanak radnog odnosa tužioca u skladu sa citiranim odredbama čl. 172. i 250. Zakona o policiji i člana 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima.

Pravilna je ocena Upravnog suda da momenat izvršenja krivičnog dela nije od uticaja na primenu materijalnog prava već dan pravnosnažnosti presude, saglasno odredbi člana 132. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima, zbog čega su suprotni navodi zahteva neosnovani.

Povodom ukazivanja podnosioca zahteva da prema odredbi člana 94. stav 2. Krivičnog zakonika pravne posledice osude, među kojima je odredbom člana 95. stav 1. tačka 2) ovog zakona propisan prestanak radnog odnosa, ne mogu nastupiti kad je za krivično delo učiniocu izrečena uslovna osuda, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da osnov za prestanak radnog odnosa podnosioca zahteva nema svoje utemeljenje samo na vrsti krivične sankcije već i vrsti krivičnog dela za koje je ta sankcija izrečena. Naime, imajući u vidu činjenicu da pravne posledice osude mogu teško pogoditi učinioca krivičnog dela, zakonodavac je u članu 94. stav 2. Krivičnog zakonika isključio njihovo nastupanje u slučaju izricanja neke blaže krivične sankcije (novčane kazne, uslovne osude i sudske opomene), ali je u stavu 3. istog člana propisao da se pravne posledice osude mogu predvideti zakonom i da nastupaju po sili zakona kojim su predviđene. Prestanak radnog odnosa na osnovu odredbe člana 131. stav 1. tačka 2) Zakona o državnim službenicima nastaje kada je državnom službeniku, pa i policijskom službeniku, izrečena uslovna osuda na kaznu zatvora od najmanje šest meseci za učinjeno krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje poslova državnog službenika, te ova pravna posledica osude nastupa s obzirom na vrstu krivične sankcije i krivičnog dela na koje se odnosi osuda bez obzira na zabranu priopisanu članom 94. stav 2. Krivičnog zakonika koja se odnosi samo na vrstu izrečene sankcije.

Imajući u vidu sve izloženo, Vrhovni kasacioni sud je našao da su navodi zahteva neosnovani i da ne mogu dovesti do drugačije odluke suda po podnetom zahtevu, pa je na osnovu člana 55. stav 1. Zakona o upravnim sporovima, odlučio kao u prvom stavu dispozitiva ove presude.

Vrhovni kasacioni sud je, s obzirom na to, da je zahtev za preispitivanje sudske odluke odbijen, na osnovu odredbe člana 74. Zakona o upravnim sporovima shodnom primenom odredbe člana 165. stav 1. u vezi člana 153. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' 72/11... 87/18) odlučio kao u drugom stavu dispozitiva presude.

PRESUĐENO U VRHOVNOM KASACIONOM SUDU
dana 13.01.2022. godine, Uzp 309/2021

Zapisničar,

Dragica Vranić, s.r.

Predsednik veća - sudija,

Katarina Manojlović Andrić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić