Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Uzp 347/2021
29.04.2022. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Katarine Manojlović Andrić, predsednika veća, Gordane Džakula i Branka Stanića, članova veća, sa savetnikom Dragicom Vranić, kao zapisničarem, odlučujući o zahtevu AA, ..., koga zastupa Mirko Jovanović, advokat iz ..., za preispitivanje sudske odluke presude – Upravnog suda 9 U 7721/20 od 30.09.2021. godine, sa protivnom strankom Ministarstvom finansija Republike Srbije, Upravom za javni dug, u predmetu neisplaćene devizne štednje, u nejavnoj sednici veća održanoj dana 29.04.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

Zahtev se ODBIJA.

O b r a z l o ž e nj e

Pobijanom presudom odbijena je tužba podnosioca zahteva podneta protiv rešenja Ministarstva finansija Republike Srbije, Uprave za javni dug broj ../2019-001 od 19.02.2020. godine, kojom je odbijena prijava potraživanja koju je podneo AA zavedena pod brojem ../2019-001.

U zahtevu za preispitivanje pobijane presude podnosilac, kao i u tužbi, ukazuje da je, na osnovu Zakona o regulisanju javnog duga Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ, podneo prijavu potraživanja. Smatra da ispunjava sve uslove propisane navedenim zakonom da mu se po osnovu te prijave isplate tražena novčana devizna sredstva. Ističe da je neosnovan zaključak Upravnog suda da je predmet navedenog zakona samo štednja deponovana kod NBJ za koju jemči SRJ, a čiji je pravni sledbenik Narodna banka Srbije i Republika Srbija. Ukazuje da za štednju građana položenu kod banaka jemče sve pravne prethodnice sadašnje Republike Srbije - od Federativne Narodne Republike Jugoslavije, Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, Savezne Republike Jugoslavije do Državne zajednice Srbija i Crna Gora. Navodi da zaključak na kome Upravni sud zasniva svoju odluku nije moguće utemeljiti ni na jednom elementu sadržanom u tekstu navedenog zakona. S tim u vezi ukazuje da su jedine odrednice koje zakon navodi o štednim ulozima na koje se odnosi: vremenska – da je u pitanju štednja položena do 27.04.1992. godine, personalna – da su u pitanju državljani bivših republika SFRJ, uključujući i Srbiju, ili njihovi naslednici i geografska - da su u pitanju banke koje su imale sedište na teritoriji Republike Srbije, kao i njihove filijale na teritorijama bivših republika SFRJ. Ističe da početak vremenskog perioda u kome je položena štednja koja je predmet zakona nije određen, što znači da se zakon odnosi na sve štedne uloge koji su položeni do 27.04.1992. godine, a koji ispunjavaju ostale propisane uslove. Navodi da je Upravni sud potpuno izostavio činjenicu da je prijava potraživanja u ovom predmetu podneta i za devizna sredstva koja su u obliku stranog novca položena upravo kod Narodne banke Jugoslavije, sada Srbije. Ukazuje na to da su uz prijavu priloženi dokazi da se u trezoru Narodne banke, Depou broj .., nalaze strana sredstva plaćanja za koja su ispunjeni svi uslovi da dug po njihovom osnovu bude regulisan. Ukazuje i da iz samog spiska banaka koje su navedene u prijavi proističe da je većina tih banaka imala sedište na teritoriji koja danas predstavlja teritoriju Republike Srbije. Naglašava da je očigledno da su u pitanju devizni štedni ulozi položeni pre 27.04.1992. godine, da su pripadali državljaninu Srbije, te da je prijavu podneo njegov naslednik, kao i da su u pitanju ulozi položeni kod banaka čije je sedište bilo na području koje danas čini teritoriju Republike Srbije. Kao i u tužbi, poziva se na predmet „Ališić i drugi protiv Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Slovenije, Srbije i bivše jugoslovenske Republike Makedonije“ (predstavka broj 60642/08), kao i brojne druge presude u kojima je Evropski sud za ljudska prava nedvosmisleno zauzeo stav da devizna štednja položena kod banaka koje su imale sedišta na teritoriji bivših republika SFRJ, mora biti isplaćena od strane bivše republike na čijoj teritoriji je banka imala sedište, bez obzira na državljanstvo poverioca i bez obzira na to gde se nalazi filijala banke u kojoj je konkretni devizni štedni ulog bio položen. Predlaže da Vrhovni kasacioni sud zahtev uvaži i pobijanu presudu preinači ili ukine.

Protivna stranka je u odgovoru na zahtev osporila navode zahteva i predložila da sud odbije zahtev kao neosnovan.

Postupajući po podnetom zahtevu i ispitujući pobijanu presudu u granicama zahteva, u smislu člana 54. Zakona o upravnim sporovima („Službeni glasnik RS“, broj 111/09), Vrhovni kasacioni sud je našao da je zahtev neosnovan.

Prema obrazloženju pobijane presude, pravilno je odlučio tuženi organ kada je odbio prijavu potraživanja tužioca, jer nisu ispunjeni uslovi za priznavanje traženog prava. Po nalaženju Upravnog suda, tuženi organ je, postupajući po zahtevu tužioca za priznavanje prava na prijavu potraživanja podnetom dana 22.02.2009. godine, pravilno utvrdio da predmetna prijava potraživanja koja je podneta po osnovima navedenim na Obrascu broj 1 – prijava potraživanja, kao i u prilogu 2, koja se odnose na Jugoslovenski kreditni zavod, Slovensku banku, Srpsku centralnu privrednu banku, Poštansku štedionicu, Narodnu banku Jugoslavije, Državnu hipotekarnu banku Kraljevine Jugoslavije, Francusko-srpsku banku, Opštinsku štedionicu, Oficirsku zadrugu, Srpsku zemljoradničku zadrugu u Bistrici, Beogradsku zadrugu, Srpsku zadružnu banku Novi Sad i Vršačku banku nije predmet Zakona o regulisanju javnog duga Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ („Službeni glasnik RS“ br. 108/16, 113/17, 52/19 i 144/20). Stoga je tuženi organ, po oceni Upravnog suda, pravilnom primenom odredbe člana 136. Zakona o opštem upravnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 18/16 i 95/18) doneo odluku kao u dispozitivu osporenog rešenja. U obrazloženju pobijane presude je navedeno da su ocenjeni svi navodi tužioca, ali sud nalazi da ne dovode u sumnju zakonitost osporenog rešenja, jer banke navedene u podnetoj prijavi nisu predmet odredbe člana 1. Zakona o regulisanju javnog duga Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ. Naime, devizna štednja čija je prijava potraživanja i naplata regulisana odredbama tog zakona, podrazumeva štednju koja je položena na devizne račune, devizne štedne knjižice kod ovlašćenih banaka i deponovana kod Narodne banke Jugoslavije, za koju jemči SFRJ, a čiji je pravni sledbenik Narodna banka Jugoslavije i Republika Srbija. Sledom iznetog, na odluku suda nisu od uticaja navodi tužbe kojima se tužilac poziva na predmet „Ališić i drugi protiv Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Slovenije, Srbije i bivše jugoslovenske Republike Makedonije“ (predstavka broj 60642/08), jer se navedena odluka odnosi na staru deviznu štednju koja je kao posledica raspada SFRJ ostala zamrznuta u domaćim bankama, a ne na štednju u bankama koje je tužilac naveo u podnetoj prijavi potraživanja.

Ocenjujući zakonitost pobijane presude, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je ona doneta bez povrede pravila postupka i uz pravilnu primenu materijalnog prava. Pobijanom presudom ocenjena su sva pitanja i okolnosti koje su mogle da budu od uticaja na zakonitost osporenog rešenja, a obrazloženje pobijane sudske odluke sadrži jasne i određene razloge kojima se Upravni sud rukovodio pri oceni zakonitosti osporenog rešenja, koje u svemu prihvata i ovaj sud.

Odredbom člana 1. stav 1. Zakona o regulisanju javnog duga Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ („Sl. glasnik RS“, br.108/16, 113/17 i 52/19), propisano je da se ovim zakonom uređuju uslovi, način i postupak regulisanja obaveza po osnovu neisplaćene devizne štednje građana koju su do 27. aprila 1992. godine položili: 1) državljani bivših republika SFRJ, osim Republike Srbije, kod banaka sa sedištem na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ; 2) državljani Republike Srbije kod filijala banaka sa sedištem na teritoriji Republike Srbije, a koje su se nalazile na teritorijama bivših republika SFRJ. Stavom 4. istog člana propisano je da se odredbe ovog zakona ne odnose na deviznu štednju iz stava 1. ovog člana, koja je u potpunosti isplaćena u skladu sa propisima bivših republika SFRJ, na čijoj teritoriji je položena, ili koju su bivše republike SFRJ svojim propisima prenele na druga pravna lica, odnosno konvertovale u druga prava.

Navedeni zakon donet je u izvršenju presude Velikog veća Evropskog suda za ljudska prava od 16.07.2014. godine, donete po predstavci 60642/08, u predmetu Ališić, Sadžak i Šahdanović, protiv Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Srbije, Slovenije i Bivše Jugoslovenske Republike Makedonije i odnosi se, kako to iz citiranog člana 1. stav 1. kao i samog naziva propisa proizlazi, na javni dug Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ, dakle na tzv. „staru deviznu štednju“, koja je pretvorena u javni dug. Preuzimanje i izmirenje javnog duga po osnovu devizne štednje prvobitno je regulisano Zakonom o izmirenju obaveza po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ br. 59/98, 44/99, 30/2000, 53/01) i Zakonom o regulisanju javnog duga SRJ po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ broj 36/02). Tim zakonima Republika Srbija se obavezala da će isplatiti, delimično u gotovini a delimično u vladinim obveznicama, „staru deviznu štednju“ u domaćim filijalama domaćih banaka svojim građanima i građanima svih država osim država sledbenica SFRJ, zajedno sa „starom deviznom štednjom“ u stranim filijalama domaćih banaka građana svih država osim država sledbenica SFRJ. Zakon o regulisanju javnog duga Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ je donet kako bi se regulisale obaveze Republike Srbije po osnovu stare devizne štednje građana koji nisu mogli ostvariti pravo na isplatu devizne štednje u skladu sa zakonima iz 1998. i 2002. godine (državljana bivših republika SFRJ, osim Republike Srbije, kod banaka sa sedištem na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ i državljana Republike Srbije kod filijala banaka sa sedištem na teritoriji Republike Srbije, a koje su se nalazile na teritorijama bivših republika SFRJ). U članu 2. Zakona o izmirenju obaveza po osnovu devizne štednje građana iz 1998. godine propisano je šta čini deviznu štednju na koju se zakon odnosi i navedene su banke u kojima je ta štednja položena (41 banka sa sedištem na teritoriji SRJ), među kojima nisu banke, štedionice i zadruge navedene u zahtevu podnosioca.

Imajući u vidu izloženo, bez uticaja je navod podnosioca zahteva kojim se ukazuje da u samom Zakonu o regulisanju javnog duga Republike Srbije po osnovu neisplaćene devizne štednje građana položene kod banaka čije je sedište na teritoriji Republike Srbije i njihovim filijalama na teritoriji bivših republika SFRJ, nisu pobrojane banke na koje se zakon odnosi i ne može se prihvatiti stanovište podnosioca da se taj zakon stoga odnosi na štedne uloge u stranom novcu položene kod bilo koje banke koja je imala sedište na teritoriji koja danas predstavlja teritoriju Republike Srbije.

S obzirom na izloženo, Vrhovni kasacioni sud je, na osnovu odredbe člana 55. stav 1. Zakona o upravnim sporovima, odlučio kao u dispozitivu ove presude.