Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 18/20) i utvrdio da je revizija tužene osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, mal. BB rođena je ... godine u vanbračnoj zajednici tužioca i tužene. Tužilac i tužena, imaju i zajedničkog sina GG rođenog ... godine, koji je punoletan i živi kod tužioca u ... . Vanbračna zajednica stranaka je prestala u toku 2017. godine, tužena se odselila u ..., a decu je ostavila u porodičnom domaćinstvu tužioca. Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Rumi P2 5/18 od 07.06.2019. godine, mal. BB je poverena majci, ovde tuženoj na samostalno vršenje roditeljskog prava i tužilac obavezan da na ime izdržavanja mal.deteta mesčno plaća 10.000,00 dinara. Mal. BB je u vreme donošenja navedene presude živela kod majke i majčinog vanbračnog partnera u ..., pohađala je ... razred osnovne škole. Mal.tužilja je odbijala kontakt sa ocem zbog međusobnih nesuglasica, povodom čega je u toku 2018. godine podnela krivičnu prijavu protiv oca zbog fizičkog nasilja prema njoj, koji postupak je u toku. Mal. BB je početkom oktobra 2019. godine, nakon svađe sa majkom koja ju je izbacila iz kuće i intervencije policijskih službenika, prešla da živi u domaćinstvo oca u ... i izrazila želju da tamo ostane. U ... je završila drugo polugodište osnovne škole i na jesen 2020. godine upisala je ... u ... . U toku postupka nije uspostavljen odnos između mal. ćerke i majke. Prema nalazu i mišljenju Centra za socijalni rad u Irigu, nijedan od roditelja nije usmeravao decu da uspostave blizak i topao odnos sa drugim roditeljem nakon prestanka zajednice, tužilac je popustljiv kao roditelj, deci dopušta značajnu slobodu, ne sarađuje sa organom starateljstva, kao ni sin stranaka, i kolektivno odbacuju tuženu, čemu se sada pridružuje i mal. tužilja. Polazeći od iskazane želje mal.deteta da živi kod oca, mišljenje organa starateljstva je, a imajući u vidu uzrast mal.tužilje, da se ta njena želja uvaži. Centar za socijalni rad u Inđiji je zaključio da majka ima opštu roditeljsku podobnost, ali se saglasila da bude poverena ocu jer je u uzrastu kada može samostalno da odluči sa kojim roditeljem želi da živi i kako će održavati odnose sa roditeljem s kojim ne živi. Tužilac živi sa decom na svom imanju u ..., obrađuje poljoprivreedno zemljište i ostvaruje mimimalnu zaradu. Tužena je 2020. godine proglašena tehnološkim viškom i ostvaruje novčanu naknadu za nezaposlene u iznosu od 20.302,00 dinara, nije se interesovala za dalje školovanje mal. ćerke nakon što je dete prešlo kod oca, osim što je u jednom navratu razgovarala sa razrednim starešinom. Mal. BB ima uobičajene potrebe koje se odnose na nabavku udžbenika i školskog pribora, a minimalna suma izdržavanja u vreme presuđenja iznosila je 27.155,00 dinara.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pobijana presuda je zasnovana na bitnim povredama odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku, a u vezi člana 79. stav 1. ZPP u vezi sa članom 265. Porodičnog zakona, što je bilo od uticaja na donošenje zakonite i pravilne presude. Takođe, pobijana odluka je zasnovana i na pogrešnoj primeni materijalnog prava usled čega činjenično stanje nije u potpunosti utvrđeno.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovani su revizijski navodi da u konkretnom slučaju postoje nepravilnosti u zastupanju mal.tužilje, imajući u vidu procesnu situaciju u kojoj su maloletno dete i njen zakonski zastupnik u suprotstavljenim procesnim ulogama tužilje i tužene, kao i okolnost da je mal.tužilja u ovoj parnici zastupana od strane oca, koji nije njen zakonski zastupnik. Osim toga, utvrđeno je da je mal.tužilja u toku 2018. godine protiv oca podnela krivičnu prijavu zbog nasilja u porodici, koji postupak je u toku.

Naime, sadržinu roditeljskog prava, između ostalog, čini i pravo i dužnost zastupanja deteta u svim pravnim poslovima i postupcima izvan granica poslovne i procesne sposobnosti deteta (čl. 68. st 2. i 72. PZ). Roditelji zajednički i sporazumno vrše roditeljsko pravo kada vode zajednički život, kao i na osnovu sporazuma o zajedničkom vršenju roditeljskog prava. Međutim, kada je vršenje roditeljskog prava sudskom odlukom povereno jednom od roditelja, roditelj koji samostalno vrši roditeljsko pravo sam zastupa dete, kao njegov zakonski zastupnik. U ovom slučaju, tužena je pravnosnažnom sudskom odlukom određena za roditelja koji samostalno vrši roditeljsko pravo, što podrazumeva i ovlašćenje tužene da zastupa mal.tužilju u postupcima pred nadležnim državnim organima i prilikom zaključenja pravnih poslova. Izuzetno, ukoliko između deteta i njegovog zakonskog zastupnika postoje suprotni interesi, dete po čl. 265 st. 1. Porodičnog zakona zastupa kolizijski staratelj. U ovom slučaju, tužbu je u ime mal. tužilje podneo otac kao roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo, protiv majke koja je ujedno i zakonska zastupnica mal. tužilje, sa zahtevom da se u ovoj parnici izmeni odluka o vršenju roditeljskog prava i mal.tužilja poveri ocu na samostalno vršenje roditeljskog prava i majka obaveže da doprinosi izdržavanju mal. tužilje. Mal.tužilja je u toku 2018. godine protiv oca podnela krivičnu prijavu zbog nasilja u porodici, koji postupak je u toku.

Nižestepeni sudovi su, imajući u vidu navedeno, propustili da ocene da li je mal.dete, kao stranka u ovoj parnici zastupano na odgovarajući način, odnosno da li je otac bio ovlašćen da podnese tužbu i zastupa mal.tužilju u parnici protiv roditelja – majke, koja je ujedno i zakonski zastupnik mal.deteta, ili je mal.tužilji u konkretnom slučaju bilo nužno postaviti kolizijskog staratelja, a sve imajući u vidu da se ova parnica vodi u interesu maloletnog deteta. Osim toga, nižestepeni sudovi su propustili da cene činjenicu da je mal.tužilja u toku 2018. godine protiv oca, podnela krivičnu prijavu zbog nasilja u porodici (koji postupak je u toku) i značaj navedenog za donošenje pravilne i zakonite odluke u pogledu izmene odluke o vršenju roditeljskog prava.

Imajući u vidu sadržinu tražene pravne zaštite i najbolji interes maloletnog deteta, a posebno da je kao tužilja u ovoj parnici označena i mal. BB, proizilazi da odluka o vršenju roditeljskog prava u odnosu na oba tužioca mora da se donese na jednak način u odnosu na oba tužioca na osnovu člana 210. ZPP. Sledom navedenog, nižestepene odluke su morale biti ukinute i u odnosu na tužioca AA.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će otkloniti ukazane nepravilnosti i donetu pravilnu i na zakonu zasnovanu odluku.

Sa iznetih razloga odlučeno je kao u izreci rešenja na osnovu člana člana 415. stav 1. i člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku. Ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od ishoda glavne stvari.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić