Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 16214/20 od 27.10.2022. godine, stavom prvim izreke, preinačeno je navedeno rešenje prvostepenog suda u stavu prvom izreke, na način što se obavezuje krajnji korisnik da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište navedenih parcela isplati ukupan iznos od 1.029.120,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 18.06.2020. godine do islate. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepenog rešenja, na način što se obavezuje krajnji korisnik da predlagaču naknadi troškove vanparničnog postupka u ukupnom iznosu od 363.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti odluke do isplate. Stavom trećim izreke odbijena kao neosnovana žalba Gradske Opštine Palilula i potvrđeno rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu četvrtom izreke prvostepenog rešenja, a žalba protivnika predlagača izjavljena protiv stava prvog izreke prvostepenog rešenja je odbačena kao nedozvoljena. Stavom četvrtim izreke, odbijeni su zahtevi stranaka za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv rešenja donetog u drugom stepenu, predlagač je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi sa članom 420. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23), u vezi sa članom 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku i utvrdio da je revizija predlagača osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Gradske Opštine Palilula, Odeljenje za imovinsko-pravne poslove od 16.05.2012. godine, od ranijeg vlasnika, ovde predlagača, eksproprisano je zemljište kat. parc. .. površine 3126m2 i kat. parc .. površine 90m2 upisanih u ln. .. KO ..., u korist protivnika predlagača za potrebe krajnjeg korisnika eksproprijacije, radi izgradnje saobraćajnice severna tangenta, na osnovu Plana detaljne regulacije („Službeni glasnik Grada Beograda“ br. 24/10) i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godnie o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju i navedene parcele su ušle u sastav građevinskih parcela „S12“ i „S32“ obe u KO ... . Predlagač i krajnji korisnik nisu postigli sporazum o naknadi za eksproprisano zemljište, pa su spisi predmeta upućeni sudu radi donošenja rešenja o naknadi predlagaču. U postupku određivanja naknade za eksproprisane nepokretnosti od Poreske uprave su pribavljeni izveštaji o proceni tržišne vrednosti, izveden je dokaz veštačenjem, raspravljano o primedbama na nalaz i pokušano usaglašavanje nalaza i stručnog mišljenja veštaka i nadležnog poreskog organa, ali do usaglašavanja nije došlo i nije bilo daljih dokaznih predloga. Sud je u takvoj situaciji raspolagao procenom Poreske uprave od 14.10.2019. godine formiranoj na osnovu procena u predmetima za zemljište na istoj ili sličnoj lokaciji, ali bez izlaska na teren, da tržišna vrednost zemljišta iznosi 320,00 dinara po m2, što za ukupnu površinu 3216m2 iznosi 1.029.120,00 dinara. Veštačenjem je utvrđena tržišne vrednosti predmetnog zemljišta od 6.484,67 dinara po m2, što za ukupnu površinu eksproprisanog zemljišta od 3216m2 iznosi 20.854.718,24 dinara. Ocenom nalaza i mišljenja, te izjašnjenja sudskog veštaka, koji je veštačenje zasnovao na relevantnim pokazateljima uz izlazak na teren, uvid u lokaciju i utvrđenje da novo izgrađena saobraćajnica seče parcele, da je veštak tržišnu vrednost predmetnog zemljišta odredio komparativnom metodom sa parcelama u blizini koje su građevinsko zemljište, prvostepeni sud je utvrđenje o tržišnoj vrednosti predmetnog zemljišta zasnovao na nalazu i mišljenju veštaka i naveo razloge zbog kojih procena Poreske uprave nije prihvatljiva, kao ni iskaz saslušanog predstavnika njenog organa BB.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je obavezao krajnjeg korisnika da predlagaču na ime naknde za eksproprisano zemljište isplati 20.854.718,24 dinara (u visini tržišne vrednosti prema nalazu i mišljenju veštaka za građevinsko zemljište) sa zakonskom zateznom kamatom počev od 18.06.2020. godine. Međutim, drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepeno rešenje i obavezao krajnjeg korisnika da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati 1.029.120,00 dinara (u visini tržišne vrednosti prema izveštaju Poreske uprave za poljoprivredno zemljište) sa zakonskom zateznom kamatom počev od 18.06.2020. godine, navodeći da su u upravnom postupku predmetne parcele eksproprisane kao veštački stvoreno neplodno zemljište.

Vrhovni sud nalazi da su osnovani revizijski navodi predlagača kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 53/95, „Službeni list SRJ“ broj 16/01“, „Službeni glasnik RS“ broj 20/2009, 55/2013 - odluka US i 106/2016 - autentično tumačenje), propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano, dok je stavom 2. istog člana propisano da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima.

Saglasno navedenom, visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje se prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta, koju između ostalog određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i afaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno Poreska uprava. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku, kada se visina naknade utvrđuje ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka odgovarajuće struke, koji prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti uzima u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore.

Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog suda, pogrešan je zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju ima prihvatiti procena Poreske uprave. Naime, Poreska uprava vrši samo procenu tržišne vrednosti nepokretnosti što predstavlja najniži iznos naknade za eksproprisanu nepokretnost, a ne određuje njenu tržišnu cenu na osnovu kriteirijuma od kojih zavisi tržišna cena eksproprisanog zemljišta. Pogrešan je i zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju radi o poljoprivrednom zemljištu, a ne građevinskom zemljištu, s obzirom da je rešenjem Gradske Opštine Palilul, Odeljenje za imovinsko-pravne poslove od 04.07.2012. godine od predlagača eksproprisano zemljište dve parcele, ukupne površine 3216m2, u korist protivnika predlagača za potrebe korisnika eksproprijacije, radi izradnje saobraćajnice „Severna tangenta“, na osnovu Plana detaljne regulacije i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godine o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju, pa kako su navedene parcele ušle u sastav građevinskih parcela „S12“ i „S32“, a pre izvršene eksproprijacije to predmetne katastarske parcele koje su eksproprisane za potrebe izgradnje predstavljaju građevinsko zemljište, kako to pravilno zaključuje prvostepeni sud.

Prema iznetom, Vrhovni sud nalazi da je prvostepenim rešenjem pravilno određena naknada za eksproprisane nepokretnosti nakon što je prvostepeni sud, uz pravilnu primenu materijalnog prava, utvrdio da predlagač ima pravo na naknadu za eksproprisane nepokretnosti kao građevinsko zemljište, čija visina je utvrđena ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, prema parametrima bliže navedenim u nalazu i mišljenju veštaka, te da na ovako dosuđenu naknadu ima pravo na zakonsku zateznu kamatu od 18.06.2020. godine u smislu odredbe člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

O pravu predlgača na naknadu troškova vanparničnog postupka pravnosnažno je odlučeno u skladu sa odredbom člana 153. Zakona o parničnom postupku u vezi člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku.

Kako je pobijanim rešenjem drugostepenog suda pogrešnom primenom materijalnog prava preinačeno prvostepeno rešenje, Vrhovni sud je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Predlagač je uspeo u postupku po reviziji, pa mu na osnovu člana 153. i 154. ZPP, pripadaju i opredeljeni troškovi ovog postupka, koji su dosuđeni u visini od 565.500,00 dinara i obuhvataju prema osnovici uspeha u revizijskom postupku od 19.825.598,24 dinara: naknadu za sastav revizije od strane advokata 78.000,00 dinara, taksu na reviziju 195.000,00 dinara i taksu na odluku po reviziji 292.500,00 dinara.

Na osnovu iznetog, primenom člana 165. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković