Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužilje dozvoljena, ali da nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti prema članu 407. stav 1. tačke 2. i 3. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnik tužilje, pokojni otac VV bio je vlasnik katastarske parcele br. .. u KO ..., dok je njegov brat GG (stric tužilje) bio vlasnik susedne katastarske parcele br. .. u KO ... . GG je prilikom izgradnje vikendice na svojoj parceli (u toku 1982. godine) zauzeo deo parcele oca tužilje u površini od 76 m2. U zamenu za zauzeti deo, stric i otac tužilje su postigli usmeni dogovor da stric preda svoju katastarsku parcelu br. .. u KO ... ocu tužilje, jer se ista graničila sa njegovom parcelom br. .. u južnom delu. Oni su ovaj dogovor realizovali tako što su u prisustvu mirovnog veća Mesne zajednice ... sačinili zapisnik o raspodeli imovine, koji su obojica potpisali. Ovu razmenu parcela izvršili su kako ne bi ometali jedan drugog u korišćenju istih. Na osnovu zapisnika o raspodeli imovine, tužilja je sa svojim ocem ušla u posed sporne parcele br. .. i istu su koristila i obrađivali godinama, a zasadili su i voćnjak. Tužilja je nakon smrti svog oca (2014. godine) postala vlasnik parcele br. .. na osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju zaključenog sa ocem za života. Tuženi je 2010. godine od DD (ćerke tužiljinog strica GG) kupio parcelu br. .. sa vikendicom koja je bila više od dvadeset godina ograđena gvozdenim stubovima i pletenom žicom. Iako su tužilja i njena porodica ustupljenu parcelu br. .. obrađivali godinama, ista se u javnim knjigama vodila kao vlasništvo DD koja ju je stekla na osnovu ugovora o poklonu od 18.10.2004. godine, koji je zaključila sa svojim ocem GG. Sporna parcela je prodata tuženom na javnoj licitaciji u sudskom izvršnom postupku koji je vodio protiv DD kao izvršnog dužnika i upisanog vlasnika, zaključkom Osnovnog suda u Leskovcu Iv 488/14 od 17.12.2015. godine. Ista mu je predata u vlasništvo zaključkom Osnovnog suda u Leskovcu Iv 488/14 od 25.01.2016. godine, nakon čega se tuženi upisao kao vlasnik u nadležnom katastru nepokretnosti i od tada ovu parcelu koristi.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i utvrdio tužiljino pravo svojine na parceli br. .. u KO ... sa obraloženjem da je njen pravni prethodnik (pokojni otac VV) sa svojim bratom GG zaključio ugovor o trampi 1982. godine na način što su obojica potpisali pred mirovnim većem MZ ... zapisnik o raspodeli imovine. Stanovište prvostepenog suda je da su tužilja i njen pravni prethodnik bili pretpostavljeni vlasnici parcele br. .. po osnovu pisanog ugovora o trampi iz 1982. godine i da su u posedu iste više od 20 godine, zbog čega je njihov pravni osnov jači u odnosu na pravni osnov tuženog, koji se upisao kao vlasnik ove parcele na osnovu kupovine na javnoj licitaciji u sudskom izvršnom postupku tek 2016. godine.

Drugostepeni sud nije prihvatio stanovište prvostepenog suda, već je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da tužilja nema valjan pravni osnov za sticanje svojine na predmetnoj nepokretnosti, odnosno da se zapisnik o razmeni imovine koji su 1982. godine potpisali pravni prethodnik tužilje i njegov brat pred mirovnim većem MZ ... ne može smatrati pisanim ugovorom o razmeni (trampi) nepokretnosti. Stanovište drugostepenog suda je da se usmeni ugovor o trampi, iako je ispunjen u celosti, ne može konvalidirati u smislu Zakona o prometu nepokretnosti koji je važio u vreme ustupanja sporne parcele. Takođe, tužilja ne ispunjava uslove za sticanje svojine redovnim održajem jer nema zakonitu državinu, dok za vanredni održaj ne ispunjava neophodan uslov savesne državine u periodu od 20 godina. Primenom člana 41. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, drugostepeni sud je zaključio da je tuženi vlasnik sporne parcele jer je istu stekao na teretan način, odnosno kupovinom u sudskom izvršnom postupku, upisan je kao njen vlasnik u javnoj evidenciji nepokretnosti i od tada je u njenom posedu, zbog čega je odbio tužbeni zahtev tužilje za utvrđenje njenog prava svojine na istoj parceli.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo.

U konkretnom slučaju, radi se o prometu nepokretnosti. Usmeno dogovorenu zamenu nepokretnosti, realizovanu ustupanjem sporne parcele br. .. tužiljinom pravnom prethodniku za zauzeti deo njegove parcele br. .., nije bilo moguće konvalidirati, jer je prema članu 4. stav 4. Zakona o prometu nepokretnosti („Sl. glasnik SRS“, br.43/81...40/89), koji je važio u vreme zamene nepokretnosti 1982. godine, bila moguća konvalidacija samo ugovora o prometu nepokretnosti koji je zaključen u pismenom obliku, a na kome potpisi ugovorača nisu overeni kod suda, pod uslovom da je ispunjen u celini ili pretežnom delu i uz kumulativno ispunjene dodatne zakonske uslove (da je nepokretnost stečena u granicama zakona, da je plaćen porez na promet, da nije povređeno pravo preče kupovine i da nije povređen drugi društveni interes). Konvalidacija usmenih sporazuma o prometu nepokretnosti nije bila moguća prema ovom Zakonu, kao ni prema svim kasnijim zakonima o prometu nepokretnosti. Činjenica da su pravni prethodnik tužilje i njegov brat potpisali zapisnik o razmeni imovine pred tadašnjim mirovnim većem mesne zajednice ...ne može se smatrati pisanim ugovorom o zameni nepokretnosti, kako je to pravilno zaključio drugostepeni sud. U takvoj situaciji, pravni prethodnik tužilje i ona sama nisu imali zakonitu državinu parcele br. .. u čiji su posed su stupili na osnovu usmenog sporazuma sa prethodnim vlasnikom, koji je i dalje ostao upisan kao vlasnik u javnoj evidenciji nepokretosti. Takođe, nisu imali ni savesnu državinu u periodu dužem od 20 godina da bi u smislu člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa stekli pravo svojine vanrednim održajem, jer su uvidom u javnu evidenciju nepokretnosti mogli da saznaju da parcela koju drže nije njihova, budući da je ista bila upisana prvo na tužiljinog strica, pa na njegovu ćerku (koja se upisala na osnovu pisanog i overenog ugovora o poklonu zaključenim sa svojim ocem 2004. godine), a posle na tuženog koji se upisao na osnovu odluke suda o dodeli nepokretnosti po osnovu kupovine u sprovedenom izvršnom postupku.

Takođe, drugostepeni sud je pravilno primenio pravila o konkurenciji pretpostavljenih vlasnika iz člana 41. stav 2 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa kada je zaključio da tuženi ima jači pravni osnov u odnosu na tužilju jer je spornu parcelu stekao odlukom državnog organa i upisao se kao vlasnik u nadležnoj javnoj evidenciji nepokretnosti, nakon čega je zakonito stupio u posed iste.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić