Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku i pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011, 49/2013 – US, 74/2013 – US, 55/2014, 87/2018 i 18/2020, u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje. Drugostepeni sud je u obrazloženju pobijane presude ocenio sve žalbene navode koji su bili od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je upisan kao suvlasnik 2284/2703 dela na parceli broj .., površine 2.702 m2, u potesu livade, sve upisano u Listu nepokretnosti broj .. KO ... . Navedena parcela je po načinu korišćenja i katastarskoj klasi označena kao njiva 2. klase, a po vrsti zemljišta predstavlja gradsko građevinsko zemljište. Deobom parcele .. nastale su nove parcele .., .. i .. KO ..., a deobu je uradio DP „Geodetski zavod Geoplan Novi Sad“. Parcelacija osnovne parcele .. je rađena po zahtevu tužioca, u periodu između 1996. i 2000. Godine. Pre parcelacije, parcela .. je bila njiva, a tužilac je dve parcele prodao dok je zemljište još bilo njiva, a ostale u periodu kada je zemljište bilo građevinsko zemljište. U to vreme već je krenula prodaja placeva na ..., pa je kupoprodajnu cenu tužilac formirao naspram toga kako se kretala cena placeva. Tužilac je dao JP Zavodu za izgradnju Grada Novog Sada saglasnost za izvođenje radova na izgradnji saobraćajnih površina u ulici ... u ... na parceli .. KO ..., uz napomenu da je isto uslovio isplatom tržišne vrednosti označene nepokretnosti, a saglasnost je dao u cilju dobijanja građevinske dozvole i ulaska u posed u cilju izvođenja radova na izgradnji.

Parcela .. gledajući sa jugozapadne strane prema severoistoku, proteže se levom stranom u dužini od 450,10 metara kroz celu ulicu sa ukupnom površinom 27 ari 02 m2 i ona je deo ulice, a sa parcelom .. predstavlja kompletnu ulicu ... u naselju ... . Navedena ulica je formirana na osnovu Plana detaljne regulacije ... u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 05/2008). Katastarska parcela .. KO ... nalazi se u obuhvatu Plana generalne regulacije prostora za porodično stanovanje u ... delu Grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 34/2017), Plana detaljne regulacije ... u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 05/2008) i Plana detaljne regulacije ... ulice u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 05/2008), koji predstavljaju planski osnov za realizaciju. Parcela je predviđena za građevinsko zemljište (saobraćajnicu) i delom je u zoni zaštitnog koridora dalekovoda. Postupak eksproprijacije u vezi predmetne parcele nije vođen, a tužiocu nije plaćena nikakva naknada. Tržišna vrednost predmetne nepokretnosti utvrđena je na osnovu obaveštenja Poreske uprave, Filijala Novi Sad 2 od 15.05.2018. godine i iznosi 9.149,39 dinara po m2, što znači da tržišna vrednost za 2284/2703 idealnih delova parcele broj 2587/3, površine 2.702 m2, iznosi 20.889.452,81 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona, i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 47/03) bilo je propisano da je javna površina prostor utvrđen planom za objekte čije je korišćenje, odnosno izgradnja od opšteg interesa, u skladu sa propisima o eksproprijaciji (javni putevi, parkovi, trgovi, ulice kao i druge površine u skladu sa posebnim zakonom). Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. sada važećeg Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parković i drugo).

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 95/18) pored ostalog propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koje su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritorij se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10).

U konkretnom slučaju, sporno zemljište je planskim aktom - regulacionim planom naselja ... u KO ... određeno za ulicu i saobraćajnicu koju koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj i u prirodi jeste ulica koja ima svoj naziv. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužilac je faktički lišen prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinsko pravvnih odnosa, i nije dužan da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade jer se zemljište, koje je u Katastru nepokretnosti i dalje upisano kao svojina tužioca, koristi kao ulica - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocu pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema obaveštenju Poreske uprave, Filijala Novi Sad 2 od 15.05.2018. godine.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijanog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalog prava, shodno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji utvrdili visinu naknade za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti i na tako određeni iznos naknade tužiocima dosudili zakonsku zateznu kamatu od dana presuđenja pa do isplate u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovani su navodi kojima se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, a koje navode od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi je obrazloženo cenio drugostepeni sud.

O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. i 154. ZPP.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odučeno je kao u stavu prvom izreke.

Kako tuženi nije uspeo u revizijskom postupku, ovaj sud je odbio zahtev tuženog za naknadu troškova na ime sastava revizije, zbog čega je saglasno članu 165. ZPP, odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Branislava Apostolović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić