Protiv pravnosnažne drugostepene presude - odluke sadržane u stavu prvom izreke, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i bitne povrede odredaba parničnog postupka.

Ispitujući pravilnost drugostepene presude u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 55/14) u vezi člana 208. Porodičnog zakona, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Takođe, neosnovani su revizijski navodi da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu iz člana 374. stav 1. u vezi člana 8. ZPP- a, s obzirom na to da je činjenično stanje ono koje je utvrđeno u prvostepenoj presudi.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su bivši supružnici, čiji brak je razveden pravosnažnom presudom Osnovnog suda u Čačku P2 356/18 od 19.12.2018. godine, a njihovo zajedničko dete, maloletna VV, rođena ... godine, poverena ocu, ovde tuženom, na samostalno vršenje roditeljskog prava. Presudom istog suda P2 529/18 od 21.02.2019. godine obavezana je ovde tužilja, kao majka da doprinosi izdržavanju mal. deteta iznosom od 500,00 dinara mesečno. Nakon razvoda braka tuženi je napustio Srbiju, trenutno se nalazi u ..., njegovo prebivalište i boravište su nepoznati i faktički je prestao da vrši roditeljsko pravo nad zajedničkim detetom stranaka. Mal. VV je ostala da živi sa bakom po ocu GG, koja je zaposlena kao ... u ... i koja se od odlaska tuženog iz Srbije stara o detetu. Tuženi je u Srbiji radio kao ..., izdavao ..., radio kao ... pomoćnik. Upotrebljavao je psihoaktivne supstance i bio je korisnik novčane socijalne pomoći. Tužilja je u međuvremenu zasnovala novu bračnu zajednicu, živi kod supruga u porodičnoj kući sa njegovim ocem. Tužilja i njen suprug su zaposleni i ostvaruju mesečnu zaradu. Mal. VV pohađa vrtić i ide na časove engleskog jezika. Iz nalaza i mišljenja Centra za socijalni rad Čačak od 10.02.2020. godine, utvrđeno je da majka poseduje kapacitete da samostalno vrši roditeljsko pravo, da ima dobre materijalne i stambene uslove za boravak deteta, a da je njen suprug DD motivisan i zainteresovan da svoju suprugu podrži u njenoj ulozi majke. Po mišljenju organa starateljstva u najboljem interesu maloletnog deteta je da bude povereno na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, imajući u vidu aktuelne prilike jednog i drugog roditelja mal. VV, kao i činjenicu da se otac nalazi u inostranstvu, a da se o mal. VV pretežno starala baka GG, pa ima elemenata za izmenu odluke o vršenju roditeljskog prava.

Kod utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno kada su zaključili da su ispunjeni uslovi za izmenu ranije odluke o vršenju roditeljskog prava P2 356/18 od 19.12.2018. godine, odnosno da je u interesu deteta da bude povereno majci na samostalno vršenje roditeljskog prava shodno članu 77. stav 3. Porodičnog zakona-PZ.

Nisu osnovani revizijski navodi kojima se pobija odluka o samostalnom vršenju roditeljskog prava.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilno pobijanom odlukom primenjeno materijalno pravo iz člana 77. u vezi člana 6. i 266. Porodičnog zakona- PZ („Službeni glasnik RS“ broj 18/05) kada je usvojen zahtev tužilje za izmenu prethodne sudske odluke o vršenju roditeljskog prava, uz zaključak da su za to ispunjeni uslovi. Naime, roditeljsko pravo je lično pravo roditelja i vrši se isključivo u najboljem interesu deteta. Sadržinu roditeljskog prava obuhvata staranje o detetu, čuvanje i podizanje, vaspitanje i obrazovanje, njegovo zastupanje i izdržavanje, kao i upravljanje i raspolaganje imovinom deteta. Istovremeno, ovakva odluka omogućava tuženom kao roditelju koji ne vrši roditeljsko pravo, da prati i utiče na vaspitavanje mal. VV, u smislu člana 78. stav 3. Porodičnog zakona- PZ.

Iz odredbi člana 3. Konvencije o pravima deteta i članova 6. i 266. stav 1. Porodičnog zakona-PZ, proizilazi da je u sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava, sud uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta. U konkretnom slučaju, pravilno su primenjene navedene zakonske odredbe, u situaciji kada je bračna zajednica parničnih stranaka prekinuta, kao i odredba člana 77.stav 3. PZ, kada je određeno da će roditeljsko pravo nad maloletnim zajedničkim detetom parničnih stranaka vršiti majka – tužilac. Prilikom donošenja ove odluke sud je postupio u smislu člana 270. PZ koji nalaže da je pre nego što donese odluku o zaštiti prava deteta ili o vršenju odnosno lišenju roditeljskog prava, sud dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje organa starateljstva, porodničnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovne za posredovanje u porodičnim odnosima. Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu, kao i činjenicu da sud ne raspolaže stručnim znanjem koje je potrebno da bi se razjasnile i utvrdile sve činjenice od značaja za odluku o poveravanju maloletnog deteta jednom od roditelja, sud je zatražio mišljenje Centra za socijalni rad Čačak iz koga se jasno zaključuje da majka ima sve uslove da se samostalno stara o detetu, da je zasnivanjem nove bračne zajednice majka sredila svoj život, stambeno je obezbeđena i njen suprug DD je motivisan i zainteresovan da je podrži u ulozi majke, pa su ispunjeni emocionalni i ekonomski uslovi da dete pređe u novu sredinu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u najboljem interesu maloletnog deteta je da bude povereno majci, jer sa majkom živi u povoljnijim i zdravijim porodičnim uslovima, koji su stimulativniji za razvoj deteta ženskog pola rođenog ... godine koje će uskoro krenuti u školu, kada će zaštita i pojačana nega i podrška majke biti neophodna. Pored važne uloge babe, uloga majke je prioritetna u zadovoljavanju svih životnih i svakodnevnih potreba deteta. Ponašanje oca deteta ukazuje na to da ne može da pruži detetu uslove koji se odnose, pre svega, na stabilno i funkcionalno okruženje u kome bi bio omogućen zdrav psihofizički razvoj deteta. Naime, utvrđeno je da se ne zna gde se sada tuženi nalazi ( na nepoznatoj je adresi ) i da je faktički prestao da vrši roditeljsko pravo nad zajedničkim detetom stranaka, a da je svu brigu oko mal. VV preuzela baba po ocu GG. U toj situaciji, poveravanje zajedničkog mal. deteta stranaka majci, za sada je u najboljem interesu mal. deteta. Najbolji interes deteta je u konkretnom slučaju ocenjen na adekvatan način i na osnovu svih izvedenih dokaza, pa zato nisu osnovani revidentovi navodi da je sud propustio da uzme u obzir mišljenje mal. VV ( rođene ... godine) koja je tada imala ... godina. Najbolji interes deteta (266. PZ) je pravni standard koji se ceni prema okolnostima svakog konkretnog slučaja, a zaštita interesa deteta je odlučujuća okolnost koja se ceni prilikom donošenja odluke o poveravanju maloletnog deteta jednom od roditelja da vrši roditeljsko pravo. Uostalom, ova odluka je podložna izmeni ukoliko prestane da bude u interesu deteta, ili ukoliko druge okolnosti nalažu potrebu izmene postojeće odluke.

Ostalim navodima revizije ponavljaju se žalbeni navodi o kojima se drugostepeni sud već izjasnio dajući razloge koje prihvata i Vrhovni kasacioni sud.

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić