.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 507/2017
04.07.2019. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislave Apostolović, predsednika veća, Branislava Bosiljkovića, Zorane Delibašić, Biserke Živanović i Božidara Vujičića, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Ilić advokat iz ..., protiv tuženog Grada Čačka, kojeg zastupa Gradsko pravobranilaštvo, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Čačku Gž 1015/16 od 20.07.2016. godine, u sednici veća održanoj dana 04.07.2019. godine, doneo je
P R E S U D U
DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Čačku Gž 1015/16 od 20.07.2016. godine.
PREINAČUJE SE presuda Višeg suda u Čačku Gž 1015/16 od 20.07.2016. godine u delu prvog stava izreke pod tačkom 1, tako što SE ODBIJA tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tuženi na isplatu naknade materijalne štete u visini izgubljene naknade za rad odbornika - pristup pripremnim i radnim sednicama Skupštine tuženog u iznosu od 3.251,00 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 26.03.2010. godine do isplate i iznosu od 4.978,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 27.04.2010. godine do isplate, dok se u preostalom delu revizija tuženog izjavljena protiv presude Višeg suda u Čačku Gž 1015/16 od 20.07.2016. godine - odluka sadržanih u tački 1 prvog stava i trećem stavu izreke, ODBIJA kao neosnovana.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Čačku Gž 1015/16 od 20.07.2016. godine, stavom prvim izreke, preinačena je presuda Osnovnog suda u Čačku P 1644/13 od 23.06.2015. godine tako što je delimično usvojen tužbeni zahtev tužilje AA iz ... i obavezan tuženi Grad Čačak da na ime naknade materijalne štete po osnovu izgubljene zarade za pristup pripremnim i radnim sednicama Skupštine Grada, kao naknade za rad odbornika u periodu od 25.03.2010. godine do 29.02.2012. godine, plati tužilji iznos od 3.251,00 dinar sa zakonskom zateznom kamatom od 26.03.2010. godine, iznos od 4.978,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 27.04.2010. godine, iznos od 3.669,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.06.2010. godine, iznos od 5.427,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 09.07.2010. godine do isplate, iznos od 5.515,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.09.2010. godine, iznos od 3.677,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.10.2010. godine, iznos od 5.472,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 26.03.2010. godine, iznos od 3.636,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 15.12.2010. godine, iznos od 5.454,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 27.12.2010. godine, iznos od 4.093,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.02.2011. godine, iznos od 4.084,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.03.2011. godine, iznos od 4.084,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.02.2011. godine, iznos od 4.084,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 20.04.2011. godine, iznos od 6.139,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 29.04.2011. godine, iznos od 4.084,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 27.05.2011. godine, iznos od 4.084,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 21.06.2011. godine, iznos od 6.139,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 15.09.2011. godine, iznos od 4.093,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.10.2011. godine, iznos od 6.139,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.10.2011. godine, iznos od 4.093,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 12.12.2011. godine, iznos od 6.139,50 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.12.2011. godine, iznos od 4.093,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 26.01.2012. godine, iznos od 4.093,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 09.02.2012. godine i iznos od 2.045,46 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 20.02.2012. godine pa sve do isplate, u roku od 15 dana po pravnosnažnosti presude pod pretnjom prinudnog izvršenja (tačka 1), a odbijen deo tužbenog zahteva kojim je tužilja tražila da se tuženi obaveže da na ime naknade materijalne štete po osnovu izgubljene zarade za pristup pripremnim i radnim sednicama Skupštine Grada, kao naknade za rad odbornika u periodu od 25.03.2010. godine do 20.02.2012. godine, plati preko iznosa dosuđenih tačkom 1. izreke do dosuđenih iznosa sa zakonskom zateznom kamatom stavom prvim presude Osnovnog suda u Čačku P 1644/13 od 23.06.2015. godine (tačka 2). Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade troškova parničnog postupka plati tužilji iznos od 67.442,00 dinara u roku od 15 dana po pravnosnažnosti presude pod pretnjom prinudnog izvršenja.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu - odluke o delimičnom usvajanju tužbenog zahteva i odluke o troškovima postupka, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i predložio da se, radi razmatranja pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, odnosno ujednačavanja sudske prakse, o reviziji odlučuje na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u konkretnom sporu ima mesta odlučivanju o reviziji tuženog primenom navedene zakonske odredbe (posebna revizija), u cilju ujednačavanja sudske prakse u pogledu obaveze naknade materijalne štete nastale primenom zakona ili drugog opšteg akta za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorom ili zakonom.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku (ZPP), odlučeno je kao u prvom stavu izreke.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog delimično osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je na lokalnim izborima održanim 11.04.2008. godine izabrana za odbornika u Skupštini Grada Čačka, kao kandidat sa izborne liste Srpska ... stranka - BB. Odbornički mandat tužilje verifikovan je na sednici Skupštine Grada od 02.06.2008. godine. Rešenje o prestanku odborničkog mandata tužilje zbog podnete ostavke (aktivirana blanko ostavka koju je tužilja, pre izbora, potpisala svojoj stranci - podnosiocu izborne liste), Skupština Grada donela je na sednici održanoj 23. i 25.03.2010. godine. Odlukom Ustavnog suda Uz 52/2008 od 21.04.2010. godine („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 34 od 21.05.2010. godine) utvrđeno je da odredbe člana 47. Zakona o lokalnim izborima („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 129/07) nisu u saglasnosti sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima. Tužilja je 25.05.2010. godine podnela Izbornoj komisiji Grada Čačka zahtev da joj se, u skladu sa navedenom Odlukom Ustavnog suda, vrati mandat odbornika. Izborna komisija je taj zahtev odbila. Tužilja se 17.09.2010. godine obratila Skupštini Grada sa zahtevom za izmenu pojediačnog akta - rešenja tog organa od 23. i 25.03.2010. godine o prestanku njenog odborničkog mandata, ali je Skupština odbila da postupi po tom zahtevu. Rešenjem Ustavnog suda U 243/11 od 17.01.2012. godine („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 7 od 31.01.2012. godine) usvojen je i zahtev tužilje, i određeno da se posledice prestanka njenog odborničkog mandata otklone izmenom pojedinačnog akta na osnovu kojeg joj je prestao mandat (stav 1 izreke) i naloženo Skupštini Grada Čačka da u roku od 30 dana od dostavljanja ovog rešenja izmeni pojedinačni akt u odnosu na tužilju (stav 3 izreke). Skupština Grada Čačka je ovu odluku Ustavnog suda sprovela tako što je 20.02.2012. godine donela odluku o verifikaciji mandata odbornika - tužilje („Službeni list Grada Čačka“, broj 4 od 21.02.2012. godine). U periodu od 22.03.2010. godine do 20.02.2012. godine održano je više pripremnih sednica i sednica Skupštine Grada Čačka. Tužilja, da je prisustvovala ovim sednicama, ostvarila bi naknadu u određenim neto iznosima za svaku od ovih sednica, u ukupnom iznosu od 224.573,00 dinara. Tužilji je od tog iznosa isplaćeno 3.251,00 dinar za pripremnu sednicu od 22.03.2010. godine i iznos od 4.093,00 dinara za sednicu od 20.02.2012. godine.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 155. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da je šteta i sprečavanje povećanja nečije imovine (izmakla korist), a članom 189. stav 1. i 3. istog zakona da oštećeni ima pravo i na naknadu izmakle koristi u visini dobitka koji se mogao osnovano očekivati prema redovnom toku stvari i prema posebnim okolnostima, a čije je ostvarenje sprečeno štetnikovom radnjom ili propuštanjem.
Prema članu 166. stav 2. Ustava Republike Srbije, odluke Ustravnog suda su konačne, izvršne i opšteobavezujuće. Odredbom člana 104. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu propisano je da su državni i drugi organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, političke stranke, udruženja građana ili verske zajednice dužni, u okviru svojih prava i dužnosti, da izvršavaju odluke i rešenja Ustavnog suda.
Odredbom člana 58. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu propisano je da kad Ustavni sud utvrdi da zakon, Statut autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, drugi opšti akt ili kolektivni ugovor nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava i potvrđenim međunarodnim ugovorom, taj zakon, Statut autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, drugi opšti akt ili kolektivni ugovor prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda u „Službenom glasniku Republike Srbije“. Dakle, ovakva odluka Ustavnog suda deluje samo ubuduće, od dana njenog objavljivanja, što je predviđeno članom 60. stav 1. navedenog zakona kojim je propisano da se zakon ili drugi opšti akt za koje je utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, ne može primenjivati na odnose koji su nastali pre dana objavljivanja odluke Ustavnog suda, ako do tog dana nisu pravnosnažno rešeni.
Tužilji je mandat odbornika u Skupštini Grada Čačka prestao na osnovu člana 47. Zakona o lokalnim izborima. Navedenom odredbom bio je uređen institut ugovora između kandidata za odbornika, odnosno odbornika i podnosioca izborne liste, kojim se može predvideti pravo podnosioca izborne liste da u ime odbornika podnese ostavku na funkciju odbornika u Skupštini jedinice lokalne samouprave, i na osnovu koga podnosilac izborne liste stiče pravo da slobodno raspolaže mandatom odbornika, a uređen je i institut blanko ostavke. U takvoj situaciji, tužilja nema pravo na naknadu materijalne štete - izgubljene koristi za period od dana kada je doneto rešenje Skupštine Grada Čačka o prestanku njenog odborničkog mandata (23. i 25.03.2010. godine) do dana objavljivanja odluke Ustavnog suda Uz 52/2008 od 21.04.2010. godine u „Službenom glasniku Republike Srbije“ (21.05.2010. godine). Skupština tuženog Grada tada je postupala u skladu sa važećim odredbama Zakona o lokalnim izborima, na osnovu kojih je i tužilja sa podnosiocem izborne liste zaključila ugovor o regulisanju međusobnih odnosa, po kojem mandat pripada podnosiocu izborne liste, odnosno potpisala blanko ostavku i ovlašćenje da se njena ostavka, bez njenog znanja i saglasnosti, može dostaviti Skupštini jedinice lokalne samouprave. U tom periodu, prema izveštaju tuženog, održane su dve sednice Skupštine Grada Čačka za koje tužilja nema pravo na naknadu materijalne štete u visini odborničke naknade.
Međutim, nakon objavljivanja označene Odluke Ustavnog suda o nesaglasnosti člana 47. Zakona o lokalnim izborima Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima pa do Odluke Skupštine Grada Čačka od 20.02.2012. godine o verifikaciji tužiljinog mandata odbornika - donete u izvršenju rešenja Ustavnog suda U 243/11 od 17.01.2012. godine, tužilji pripada pravo na naknadu štete nastalu u ovom periodu. Osnov za dosuđivanje ove naknade je Odluka Ustavnog suda koja je konačna, izvršna i opšteobavezujuća, a visina tako nastale štete odgovara iznosima naknade koja pripada odbornicima za prisustvo pripremnim sednicama i sednicama Skupštine Grada.
S`toga, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava zasnovani na stavu tuženog da ne postoji osnov njegove odgovornosti za štetu, već da je istu prouzrokovala stranka sa čije izborne liste je tužilja izabrana za odbornika, odnosno sama tužilja koja je potpisala blanko ostavku. Tuženi, nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda o neustavnosti odredbe člana 47. Zakona o lokalnim izborima, a ni nakon podnošenja zahteva tužilje da joj se na osnovu te odluke Ustavnog suda vrati odbornički mandat, nije tužilji vratio mandat odbornika već je to učinio tek u februaru 2012. godine, po nalogu Ustavnog suda sadržanog u rešenju U 243/11 od 17.01.2012. godine.
Odluka o troškovima postupka doneta je pravilnom primenom članova 153. stav 2. i 154. ZPP.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. i člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.
Predsednik veća - sudija
Branislava Apostolović, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
