U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a tužilja u reviziji ne ukazuje na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz kojih se na osnovu člana 407. ZPP revizija može izjaviti. Revizijsko ukazivanje na bitnu povredu parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije relevantno, zato što ta povreda ne predstavlja dozvoljen revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, kat. parcele br. .. i .. upisane su kao poljoprivredno zemljište, korisnik JP „Srbijašume”, a kat. parcela br. .. upisana je kao nekategorisani put, korisnik Opština Preševo, a sve parcele upisane su kao državna svojina, kao i da je izvršena prenamena poljoprivrednog zemljišta u građevinsko zemljište. Porodične stambene zgrade i to: porodična stambena zgrada br. 1 na kat.parceli br. .. i porodične stambene zgrade br. 1 i 2 na kat.parceli br. .. upisane su kao privatna svojina, držalac JP „Srbijašume”, a izgrađene su bez odobrenja za gradnju. Iz izveštaja SKN Preševo, utvrđeno je da su navedene katastarske parcele kod prvog detaljnog premera za KO Preševo od 1966. godine i to: kp.br. .. i br. .. upisane kao državna svojina, korisnik JP „Srbijašume”, a kp.br. .. državna svojina, korisnik Opština Preševo, te da su upisane kao državna svojina Republike Srbije na osnovu Zakona o sredstvima u svojini RS. Tokom postupka (iz iskaza tužilje saslušane u svojstvu parnične stranke i iskaza svedoka) utvrđeno je da je stare objekte na predmetnim parcelama gradio tužiljin svekar, a nove objekte tužiljina porodica, kao i da navedene parcele porodica tužilje drži preko 50 godina, ali da im nije poznato na čije ime se vode niti kako su od strane porodice tužilje i njenog svekra pribavljene predmetne parcele, kao ni to da li su objekti građeni sa ili bez dozvole,

Ocenom nalaza i mišljenja veštaka geodetske struke, utvrđeno je da predmetne nepokretnosti čine jednu celinu, da na zapadnoj strani izlaze na regionalni put Preševo – Gnjilane, na istočnoj strani se graniče sa Kurbalijskom rekom, dok je sa severne i južne strane ograđen žičanom ogradom prema susedima i isti se nalazi u delu kat.parcela br. .., br. .. i br. .. KO Preševo. Utvrđene su mere i granice predmetnih nepokretnosti u ukupnoj površini od 934 m2 i to: deo od 414 m2 je na delu kp.br. .., deo od 362 m2 je na delu parcele kp.br. .. i deo od 158 m2 na delu kp.br. .. . Na tom prostoru nalazi se pet objekata, od kojih dva nisu, a tri jesu evidentirana u katastru.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev zaključivši da tužilja nije mogla da stekne pravo korišćenja na predmetnim katastarskim parcelama, budući da je znala da te parcele nisu njena svojina jer je mogla da izvrši proveru kod nadležne SKN. Kako se na objektima koji su građeni bez dozvole na zemljištu u društvenoj, odnosno državnoj svojini nije moglo sticati pravo na osnovu gradnje na tuđem zemljištu, u smislu članova 24.-26. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, po stanovištu nižestepenih sudova tužilja nije mogla da stekne pravo svojine na objektima koji su sagrađeni na navedenim parcelama koje su svojina Republike Srbije, sa pravom korišćenja JP „Srbija šume“ i Opštine Preševo. Ocenili su da nema savesnosti na strani tužilje, zbog čega nema uslova za održaj na predmetnim nepokretnostima. Dodatna argumentacija drugostepenog suda je da tužilja u smislu pravila o teretu dokazivanja nije pružila dokaze o pravu korišćenja na građevinskom zemljištu (stečeno rešenjem nadležnih organa) niti dokaz o pravu zakupa na građevinskom zemljištu, budući da se predmetne parcele nalaze u državnoj svojini pa je zaključio da je tužbeni zahtev neosnovan i iz ovog razloga.

Po oceni Vrhovnog suda, neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

U konkretnom slučaju, tužilja državinu na predmetnim katastarskim parcelama zasniva na izgradnji nepokretnosti - porodičnih stambenih zgrada koje su upisane u katastru nepokretnosti i koje su građene tokom 2009. godine, kao i postojećim starim kućama koje su izgrađene pre 50 godina.

U vreme kada su nepokretnosti zidane (tokom 2009. godine) primenjivao se Zakon o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 47/03). Prema članu 75. tog zakona, građevinsko zemljište koristi se kao izgrađeno ili neizgrađeno (stav 1); izgrađeno građevinsko zemljište je zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom, namenjeni za trajnu upotrebu (stav 2); neizgrađeno građevinsko zemljište je zemljište na kojem nisu izgrađeni objekti, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti suprotni zakonu ili su izgrađeni privremeni objekti (stav 3). Odredbom člana 84. navedenog zakona propisano je da na neizgrađenom ostalom građevinskom zemljištu u državnoj svojini pravo korišćenja ima raniji sopstvenik, zakonski naslednik, kao i lica na koja je raniji sopstvenik preneo pravo korišćenja, u skladu sa zakonom (stav 1); po zahtevu za utvrđivanje prava iz stava 1. ovog člana, rešenje donosi nadležna opštinska uprava (stav 3); pravo korišćenja iz stava 1. ovog člana je u prometu (stav 4); overa ugovora o prometu prava korišćenja vrši se na osnovu pravnosnažnog rešenja iz stava 3. ovog člana (stav 5).

Po oceni Vrhovnog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da tužilja u smislu pravila o teretu dokazivanja nije pružila dokaze o pravu korišćenja na građevinskom zemljištu, odnosno dokaze da je zaključila ugovor o prometu prava korišćenja za predmetne nepokretnosti sa korisnicima, ovde tuženima, niti dokaze da je nadležni organ doneo rešenje, a čije postojanje ima značaj zakonskog uslova za overu ugovora o prometu prava korišćenja. Imajući u vidu navedeno, nema ni osnova za zakonitu državinu na spornom zemljištu u smislu odredbe člana 72. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, da bi tužilja kao držalac nepokretnosti protekom roka od 10 godina stekla pravo svojine održajem, u skladu sa članom 28. stav 2. istog zakona. Po oceni Vrhovnog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da tužilja u smislu pravila o teretu dokazivanja iz člana 231. ZPP nije dokazala da su predmetne nepokretnosti izgrađene isključivo materijalom, sredstvima i ulaganjem tužilje, već naprotiv novac za izgradnju su davala tužiljina deca, kako je to tužilja isticala tokom postupka. Shodno navedenom, pravilno je stanovište nižestepenih sudova da nisu ispunjeni uslovi za sticanje prava svojine na predmetnim porodičnim stambenim zgradama stvaranjem nove stvari u smislu odredbe člana 22. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Imajući u vidu navedeno, kao i da su predmetne nepokretnosti izgrađene suprotno zakonu - bez izdate građevinske dozvole, to se predmetne katastarske parcele imaju smatrati kao neizgrađeno građevinsko zemljište shodno citiranoj zakonskoj odredbi člana 75. stav 3. tada važećeg Zakona o planiranju i izgradnji, pa izgradnja objekata na građevinskom zemljištu suprotno zakonu ne menja način njegovog korišćenja. Pravo korišćenja na takvom zemljištu je u prometu, ali je za overu ugovora kojim se vrši prenos prava korišćenja potrebno rešenje nadležnog organa opštinske uprave o utvrđivanju tog prava, a u konkretnom slučaju tužilja nije pružila dokaze da je nadležni organ doneo rešenje, kao i da je zaključila ugovor kojim bi se izvršio prenos prava korišćenja sa korisnika predmetnih pracela, ovde tuženih JP „Srbijašume” i Opštine Preševo na tužilju. Stoga su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Neosnovani su navodi revizije da je tužilja kao savesni graditelj, pored svojinskih prava na izgrađenim objektima stekla i pravo svojine na zemljištu pod objektima i zemljištu koje služi za njihovu redovnu upotrebu održajem u smislu odredbe člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Po oceni Vrhovnog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da tužilja nije bila savestan držalac, pošto je kod nadležne SKN pre početka gradnje predmetnih nepokretnosti (zidanih tokom 2009. godine od novca koji su slala njena deca za izgradnju) mogla izvršiti uvid u katastar nepokretnosti i utvrditi karakter zemljišta koje se u ovoj javnoj knjizi vodi i to: kat.parc. br. .. i br. .. kao državna svojina, korisnik JP „Srbijašume”, a kat.parc. br. .. kao državna svojina, korisnik Opština Preševo. S obzirom da se savesnost u smislu člana 72. stav 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa pretpostavlja, ali samo dok se suprotno ne dokaže, a tuženi su dokazali da nije bilo savesnosti na strani tužilje, to u ovom slučaju nisu ispunjeni uslovi iz člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer se tužilja ne nalazi u savesnoj državini duže od 20 godina.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković