Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužilja je izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku, pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Takođe, nisu učinjene ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka na koje se u reviziji ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zaposlena kod tužene sa srednjom medicinskom školom, na radnom mestu instrumentarke, u službi Otorinolaringologije i maksilofacijalne hirurgije. Tokom trajanja radnog odnosa, tužilja je završila višu medicinsku školu, i to dana 06.05.2008. godine, a potom i strukovne studije, dana 28.12.2009. godine, stekavši zvanje strukovna medicinska sestra. Tužilja je zahtevala od tužene da joj prizna stečeno obrazovanje, ali tužena na ove zahteve nije odgovorila. Takođe je tokom postupka utvrđeno da kod tužene ne postoje propisani kriterijumi za priznavanje diploma više škole, odnosno stečenih akademskih zvanja nakon zasnivanja radnog odnosa, već da je u domenu odlučivanja uprave bolnice da stručno usavršavanje prizna i na odgovarajući način usaglasi radni odnos zaposlenog.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo nalazeći da u konkretnom slučaju u postupanju tužene nije bilo diskriminatorskog ponašanja u odnosu na tužilju.

Pojam diskriminacije i diskriminatorskog postupanja sadržan je u članu 2. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“ broj 22/09), koji pod navedenim pojmovima podrazumeva svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanja prvenstva), u odnosu na lica ili grupe lica, kao i na članove njihovih porodica ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koje se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orjentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i u drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.

Odredbom člana 5. Zakona o zabrani diskriminacije, propisano je da su oblici diskriminacije neposredna i posredna diskriminacija, kao i povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskriminacije, govor mržnje i uznemiravanje i ponižavajuće postupanje.

Odredbe člana 6. i 7. Zakona o zabrani diskriminacije definišu neposrednu i posrednu diskriminaciju kao stavljanje lica (ili grupe lica) u nepovoljniji položaj zbog njegovog (odnosno njihovog) ličnog svojstva, što se može činiti na različite načine – aktom, radnjom ili propuštanjem.

Odredbom člana 8. Zakona o zabrani diskriminacije, propisano je da povreda načela jednakih prava i obaveza postoji ako se licu ili grupi lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, neopravdano uskraćuju prava i slobode ili nameću obaveze koje se u istoj ili sličnoj situaciji ne uskraćuju ili ne nameću drugom licu ili grupi lica, ako su cilj ili posledica preduzetih mera neopravdani, kao i ako ne postoji srazmera između preduzetih mera i cilja koji se ovim merama ostvaruje.

U članu 16. stav 1. istog zakona, propisano je da je zabranjena diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje jednakih mogućnosti za zasnivanje radnog odnosa ili uživanje pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada kao što su pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na napredovanje u službi, na stručno usavršavanje i profesionalnu rehabilitaciju, na jednaku naknadu za rad jednake vrednosti, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada, na odmor, na obrazovanje i stupanje u sindikat kao i na zaštitu od nezaposlenosti.

Iz navedenih odredaba proizilazi da je najbitnija karakteristika diskriminacije - pravljenje razlike, koje pri tom mora biti neopravdano i mora biti vezano za neko lično svojstvo diskrimisanog lica.

Pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da da postupanje tužene ne predstavlja diskriminaciju tužilje. Tužena je određenim zaposlenima priznavala stečeno više obrazovanje i usaglašavala im radni odnos u skladu sa obrazovanjem stečenim nakon zasnivanja radnog odnosa, ali tužilja nije jedini zaposleni kod tužene sa naknadno stečenim obrazovanjem, već postoje i drugi zaposleni kod tužene koji čekaju na priznavanje višeg stepena obrazovanja. Pri tom, određeni propisi ograničavaju broj zaposlenih sa određenom stručnom spremom, pa tako odredba člana 19. Pravilnika o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene zaštite („Službeni glasnik RS“ broj 43/06 ... 22/13), propisuje ograničenje broja radnika sa višom stručnom spremom do 20%. Ne postoji obaveza poslodavca da obrazovanje, odnosno zvanje, stečeno u toku radnog odnosa prizna zaposlenom i u skladu sa tim mu obezbedi odgovarajuće radno mesto. Osim toga, tužilja je morala, da primenom pravila o teretu dokazivanja koje je propisano članom 45. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, učini verovatnim da je tužena diskriminatorski postupala prema tužilji zbog određenih svojstava i osobenosti tužilje. Po oceni Vrhovnog kasacionog suda tužilja nije učinila verovatnim da je tužena izvršila akt diskriminacije prema tužilji, tako da tužilja nije diskriminisana ni na posredan ni na neposredan način radnjama tužene niti su tužilji neopravdano uskraćena prava i slobode.

Kako iz utvrđenog činjeničnog stanja ne proizilazi da je tužena na bilo koji način neopravdano pravila razliku i nejednako postupala prema tužilji u odnosu na druge zaposlene, niti da je svojim postupanjem u odnosu na tužilju povredila načelo jednakih prava i obaveza po bilo kom ličnom svojstvu tužilje, to Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pravilnom primenom materijalnog prava odlučeno o tužbenom zahtevu.

Sud je cenio i navode revizije, pa je našao da su isti neosnovani. Suština diskriminacije jeste razlika u postupanju kojoj su podvrgnuti određeni pojedinci. Pošto tužiljina lična svojstva nisu korišćena u svrhu onemogućavanja tužilje u jednakim pravima sa ostalim zaposlenima, revizijski navodi nisu od uticaja na donošenje drugačije odluke.

Stoga je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić