Presudom Višeg suda u Beogradu P 6162/19 od 23. novembra 2020. godine, stavom prvim izreke tužena BB je obavezana da tužilji na ime naknade štete isplati iznos od 71.000 evra sa zakonskom zateznom kamatom po stopi propisanoj Zakonom o zateznoj kamati počev od 28.10.2020. godine do isplate, u dinarskoj protivvrednosti po kursu Narodne banke Srbije na dan isplate, u roku od 15 dana. Stavom drugim izreke odbijen je tužbeni zahtev u delu kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena BB da joj na ime naknade štete isplati iznos preko dosuđenih 71.000 evra do traženih 139.450 evra sa zakonskom zateznom kamatom po stopi propisanoj Zakonom o zateznoj kamati počev od 28. februara 2020. godine do isplate. Stavom trećim izreke odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena Gradska opština Voždovac da joj na ime naknade štete isplati iznos od 139.450 evra sa zakonskom zateznom kamatom po stopi propisanoj Zakonom o zateznoj kamati počev od 28.02.2020. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po kursu Narodne banke Srbije na dan isplate. Stavom četvrtim izreke tužena BB je obavezana da tužilji nadoknadi parnične troškove u iznosu od 1.287.470,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom petim izreke odbijen je zahtev tužilje za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos parničnih troškova od 1.287.470,00 dinara počev od 23.11.2020. godine, kao dana presuđenja do izvršnosti presude. Stavom šestim izreke tužilja je obavezan da drugotuženoj Gradskoj opštini Voždovac nadoknadi parnične troškove u iznosu od 844.000,00 dinara, u roku od 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 2471/21 od 06.10.2022. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu stava prvog izreke, kojim je tužena BB obavezana na isplatu glavnog duga od 71.000 evra u dinarskoj protivvrednosti, te u stavovima drugom, četvrtom i petom izreke. Stavom drugim izreke preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog izreke tako što je tužena BB obavezana da tužilji na ime dosuđenog iznosa naknade štete od 71.000 evra u dinarskoj protivvrednosti isplati zakonsku zateznu kamatu u dinarskoj protivvrednosti po stopi propisanoj Zakonom o zateznoj kamati počev od 28.02.2020. godine do isplate. Stavom trećim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu trećem izreke, tako što je tužena Gradska opština Voždovac obavezana da solidarno sa tuženom BB tužilji na ime naknade štete isplati iznos od 71.000 evra sa zakonskom zateznom kamatom po stopi propisanoj Zakonom o zateznoj kamati počev od 28.02.2020. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po kursu Narodne banke Srbije na dan isplate, a u preostalom delu tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena Gradska opština Voždovac da solidarno sa BB na ime naknade štete isplati iznos preko dosuđenog od 71.000 evra do traženih 139.450 evra sa zakonskom zateznom kamatom po stopi propisanoj Zakonom o zateznoj kamati počev od 28.02.2020. godine do isplate odbijen je kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu šestom izreke, tako što je tužena Gradska opština Voždovac obavezana da solidarno sa tuženom BB tužilji nadoknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 1.287.470,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom petim izreke odbačena je žalba tužilje izjavljena protiv prvog stava prvostepene presude kao nedozvoljena. Stavom šestim izreke obavezana je tužena Gradska opština Voždovac da tužilji na ime troškova drugostepenog postupka isplati iznos od 240.970,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, dok je zahtev za isplatu troškova drugostepenog postupka prema tuženoj BB odbijen kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, revizije su blagovremene izjavili tužilja i tuženi zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, a tužilja i zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Tužilja je blagovremeno podnela odgovor na izjavljene revizije tuženih, a drugotužena Gradska opština Voždovac odgovor na reviziju tužilje.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni sud je utvrdio da su revizije osnovane, osim u delu kojim tužilja pobija deo stava trećeg izreke kojim je tužbeni zahtev u odnosu na tuženu Gradsku opštinu Voždovac odbijen.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni bitnih povreda odredaba parničnog postupka od strane drugostepenog suda zbog kojih se revizija može izjaviti po članu 407. stav 1. tačka 3. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnik stambene zgrade u katastarskoj opštini Voždovac, sagrađenoj u ulici ... broj .., na parceli br. .. . Prvotužena BB, kao investitor, ne pridržavajući se dobijenog odobrenja za izgradnju, počev od 2009. godine gradila je i sagradila stambeni objekat na istoj parceli ukupne površine 328,80m2, na adresi ... . U toku ove parnice nadležni organi uprave doneli su više rešenja kojima su prvotuženoj odobravali odstupanja u gradnji za koja nisu izdate dozvole, ova rešenja su poništavana u instancionoj kontroli, nadležni inspekcijski organ prvotuženoj je nalagao obustavu gradnje, tužilja se u ovim postupcima koristila pravnim lekovima, a prvotužena BB je nakon realizovane gradnje pokrenula postupak legalizacije izgrađenog. U toku parnice tužena je otuđila stanove koji se nalaze u zgradi na adresi ... broj .. . Zbog izgrađenih prozora na bočnoj fasadi objekta prema objektu tužilje, zauzeća dva parking mesta ispred zgrade tužilje, smanjene sunčeve svetlosti koji primaju objekat i dvorište tužilje, te zbog izgradnje objekta uz među na razdaljini manjoj od građevinskih uslova, tržišna vrednost nepokretnosti tužilje umanjena je prema cenama na dan nalaza veštaka (februar 2020. godine) za 71.000 evra, odnosno 8.337.132,40 dinara.

Prvostepeni sud, pozivom na odredbe članova 154. stav 1, 155, 172, 185. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima i člana 58. Ustava Republike Srbije, presudu u usvajajućem delu u odnosu na prvotuženu BB, zasniva na stanovištu da utvrđene činjenice daju osnova za zaključak da je utvrđena šteta u visini od 71.000 evra direktna posledica protivpravnih radnji tužene, te da je ona u obavezi da isplati ovaj broj novčanih jedinica u dinarskoj protivvrednosti na dan isplate. U odnosu na drugotuženu Gradsku opštinu Voždovac odbija tužbeni zahtev, iz razloga što utvrđene činjenice ne daju osnova za zaključak da postoji nepravilan i nezakonit rad organa drugotužene, koji je uslov za odgovornost za štetu. Utvrđenje o ishodu zakonitosti donetih odluka upravnih organa po oceni suda ne vodi odgovornosti drugotužene, kao pravnog lica za štetu, pošto je korišćenje pravnim lekovima i odlučivanje o instancionoj kontroli redovni pravni put za ishodovanje zakonitih odluka upravnih organa. Pri tome, u toku je postupak legalizacije izgrađenog objekta prvotužene, pa se ne može govoriti o protivpravnosti u radnjama organa uprave, niti da je rad organa uprave uzrok štete koju tužilja trpi.

Drugostepeni sud je prihvatio kao pravilnu primenu materijalnog prava na kom je prvostepeni sud zasnovao odluku, pri čemu nalazi da je prvotužena BB osim iznosa glavnice od 71.000 evra u dinarskoj protivvrednosti na dan isplate u obavezi da isplati i zakonsku zateznu kamatu na ovaj iznos počev od 28.02.2020. godine, kako je to traženo postavljenim tužbenim zahtevom. Za razliku od prvostepenog suda, stanovišta je da za spornu štetu odgovora solidarno i drugotužena Gradska opština, na osnovu utvrđenih činjenica da je nadležni organ sprovodio nadzor nad gradnjom po službenoj dužnosti, da je konstatovao odstupanja, ali da nije preduzeo adekvatne radnje da spreči nelegalnu gradnju, pa postoje propusti koji su za posledicu imali okončanje gradnje i nastanak sporne štete. Ovo su razlozi zbog kojih je preinačena prvostepena presuda i drugotužena obavezana da solidarno sa prvotuženom isplati glavnicu i zakonsku zateznu kamatu od 28.02.2020. godine do isplate.

Po oceni Vrhovnog suda stanovište drugostepenog suda nije pravilno.

Činjenično je utvrđeno da su zgrade stranaka sagrađene na istoj katastarskoj parceli, pri čemu je tužilja gradnju izvršila u skladu sa odobrenjem nadležnih organa uprave,dok je tužena odstupila od granica dozvoljene gradnje, te je i pored intervencije nadležnih organa uprave povodom protivpravnog postupanja gradnju nastavila i okončala. Činjenično je utvrđeno da su nadležni organi uprave donosili odluke vezane za naknadno odobravanje izvedenih radova, da su ove odluke poništavane, kao i da je nadležna inspekcija prvotuženoj nalagala prestanak gradnje.

Odredbom člana 7. Zakona o ozakonjenju objekata („Službeni glasnik RS“ br. 96/15 i 83/18) propisano je da se ne izvršava rešenje o rušenju objekta doneto od strane građevinskog inspektora na osnovu popisa i evidencije nezakonito izgrađenih objekata u skladu sa odredbama Zakona o zakonjenju objekata („Službeni glasnik RS“, br. 96/15), do konačnosti rešenja kojim se odbija i odbacuje zahtev za ozakonjenje u postupku pokrenutom na osnovu rešenja o rušenju.

Odredbom člana 37. istog zakona propisano je da se rušenje nezakonito izgrađenog objekta, u smislu ovog zakona, sprovodi na osnovu konačnog rešenja o ozakonjenju kojim se odbija ili odbacuje zahtev za ozakonjenje.

Utvrđene činjenice u postupku, kao i navedene zakonske odredbe po oceni Vrhovnog suda ne daju osnova za zaključak drugostepenog suda, po kome propusti organa drugotužene da spreče gradnju stoje u uzročno posledičnoj vezi sa štetom, koju tužilja trpi. Prvotužena je pokrenula postupak radi legalizacije izvedenih radova koji ne odgovaraju datom odobrenju za gradnju, a po navedenom zakonskom rešenju do okončanja tog postupka isljučena je mogućnost donošenja rešenja organa drugotužene za rušenje nezakonito izgrađenog objekta. Iz iznetih razloga, u okolnostima konkretnog slučaja ne postoje uslovi za odgovornost drugotužene za štetu po odredbi člana 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, pa je odluka u stavu u prvom izreke doneta na osnovu odredbe člana 416. stav 1. ZPP.

Pošto tužilja revizijom pobija drugostepenu presudu u delu kojim je delimično odbijen tužbeni zahtev prema tuženoj Gradskog opštini Voždovac preko dosuđenog iznosa od 71.000 evra do traženih 139.540 evra, sa sporednim potraživanjem, a iz napred navedenih razloga nema osnova za deliktnu građansku odgovornost drugotužene, na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Nižestepeni sudovi su pravilno izveli zaključak o postojanju osnova obaveze prvotužene BB za spornu štetu po odredbama članova 154. stav 1, 155. i 158. Zakona o obligacionim odnosima. Naime, stepen pažnje sa kojim je prvotužena postupala prilikom gradnje, ne pridržavajući se dobijenih odobrenja upravnih organa, kao i činjenica da je ona u toku gradnje dobijala odluke nadležnih organa da zastane sa radovima ali da to to nije činila, nesumnjivo vode odgovornosti za štetu koju tužilja trpi na svom legalno sagrađenom objektu. Međutim, nižestepeni sudovi prilikom odlučivanja zanemaruju odredbe članova 189. stav 2. i člana 395. Zakona o obligacionim odnosima, što je za posledicu imalo nepotpuno utvrđeno činjenično stanje.

Odredbom člana 189. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da se visina naknade štete određuje prema cenama u vreme donošenja sudske odluke, izuzev slučaja kad zakon naređuje što drugo. Odredbom člana 395. istog zakona, propisano je da ako novčana obaveza glasi na plaćanje u nekoj stranoj valuti ili zlatu, njeno ispunjenje se može zahtevati u domaćem novcu prema kursu koji važi u trenutku ispunjenja obaveze.

Iz navedenih odredbi nesumnjivo proizilazi da visina naknade vanugovorne štete ne može biti dosuđena u stranoj valuti, pošto sud određuje naknadu prema cenama u domaćoj valuti u vreme donošenja sudske odluke. Postavljenim tužbenim zahtevom traži se isplata dinarske protivvrednosti iznosa u stranoj valuti prema cenama na dan ispunjenja obaveze, iz koje formulacije proizilazi da postavljeni zahtev sadrži zahtev za isplatu u domaćoj valuti, čijim je granicama sud vezan po članu 3. stav 1. ZPP. Međutim, prvostepeni sud nije utvrdio visinu naknade štete prema cenama u vreme donošenja sudske odluke, koji propust onemogućava ispitivanje pravilnosti i zakonitosti donete pravnosnažne presude u ovom delu. U svakom slučaju, zakonska zatezna kamata na iznos glavnog duga po članovima 186. i 277. ZOO ne može pripadati pre donošenja odluke, kojom se utvrđuje visina štete u tom momentu.

U ponovljenom postupku prvostepeni sud će utvrditi visinu štete u dinarima prema cenama na dan donošenja presude, pa će biti u prilici da donese na zakonu zasnovanu odluku.

Iz iznetih razloga, odluka u stavu trećem izreke doneta je na osnovu odredbe člana 416. stav 2. ZPP.

Tužena Gradska opština Voždovac postigla je uspeh u revizijskom postupku, pa joj je na osnovu odredbi članova 165. stav 2, 154. i 163. stavovi 1 – 4. ZPP dosuđen kao opravdan trošak iznosa od 60.000,00 dinara, na ime nagrade za sastav revizije.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić